Soinu Eleak: Jupiter Jon

Eklektikoak eta sailkaezinak. Jupiter Jonen musika liluragarriaren jatorriak enigma izaten dirau, baita elkarrizketa luze eta mamitsu bat bukatu ondoren ere. Musika jakinduria eta jakin-min zabala dute baina imitaziorik ez dute egin nahi. Hamaika eragin eta estilo taldearen galbahe pertsonaletik iragaziz musika imitaezin ederra sortzeko gai dira. Aida Torres, Baxi Ubeda, Joxe Caballero eta Nerea Garridoren muga teknikoak ez dira oztopo, taldearen ezaugarri baizik. Azalpen arrazionalik ezean, irudimena eta intuizioa dira taldearen muga eta irizpide bakarrak. Enigmatikoak, misteriotsuak eta sentsualak, kultuko banda handiei dagokien bezala. Hamar abesti, ohi moduan, britaniar post-punketik Iruñeko underground-era. Hamar galdera, horrenbeste erantzun. Enigmaren ebazpenerako gakorik gabe, taldearekiko mirespena eta lilura areagotzeko hamar arrazoi.

1. – ‘DE LA PIEL P’ADENTRO’ (MIL DOLORES PEQUEÑOS, ‘Soul Shack’, 1995)

https://youtu.be/HcJxdjAhILo

BAXI UBEDA: Gaztelaniazko hitzak dira baina ez dut ezagutzen.

BADOK: Antonio Escohotado-ren poema batean daude oinarrituta.

BAXI: A bai? Mil Dolores Pequeños izango da orduan.

BADOK: Hori da. Soul Shack diskotik atera dut. 90ko hamarkadako Madrilgo talde sailkaezina eta benetan interesgarria da, nire ustez. Ajo izeneko poetak abesten zuen eta Javier Colis eta Javier Piñango zituen taldekide.

BAXI: Fred Frith-en kontzertu batean, Madrilen, Carlos Desastre nire lagunaren bitartez ezagutu nuen Javier Colis. Mil Dolores Pequeños, Mar Otra Vez eta antzeko taldeak entzun izan ditut baina gehienbat Carlosen eta Azkoitiko lagunen bitartez. Ez dut inoiz haien diskorik edo grabaziorik izan.

BADOK: Zuena ere oso talde enigmatikoa da. Zuen musikaren inguruan hainbat deskribapen eta erreferentzia irakurri ditut: krautrocka, Afrika, antropologia, postpunka… baina beti motz geratzen direla iruditzen zait. Oso motz eta muinetik oso urrun. Beraz, lehen galdera hortik abiatu nahi nuke. Zerk bultzatu zintuen taldea sortzera? Eta atzerago joanda, zerk bultzatu zuen zuetako bakoitza musika egin nahi izatera?

BAXI: Musika egitea, argi eta garbi, ondo pasatzeko modu bat da eta izan da beti.

AIDA TORRES: Ondo pasatzeaz gain arrazoi ugari egon daitezke. Niretzat behar bat da. Beharrezkoa zait musika egitea. Txikitan entzun nuen lehen musika Bob Marleyrena izan zen, nire gurasoek zuten tabernan. Urte asko pasa ditut geroztik Marley entzun gabe baina harengana bueltatzen naizen bakoitzean segituan lotura berezi bat sumatzen dut. Camaronekin ere antzekoa  gertatzen zait. Usain jakin batek oroitzapen zaharretara eramaten zaituen bezalaxe ukitzen nau bere musikak.

BAXI: Nire kasuan, anai zaharraren eragina izan da bultzatu nauena. Etxera musika ekartzen zuena Joxi zen. Bidegile bat izan zen gure etxean: Ramones, Sex Pistols, Beatles, Stones… Baina musika egitera benetan bultzatu nindutenak ez ziren horiek izan, nigandik oso urrun ikusten bainituen. Tortura Sistematika edo BAP!! bezalako talde bat ikustean ordea, orduan bai sentitu nuela musikaren bidez nire burua espresatzeko grina.

AIDA: Ni ere hardcoretik abiatu nintzen musikaren munduan. Lisabören aurretik ere lagunarteko talde batean aritu nintzen. Dut eta hardcore pila bat entzuten genuen eta modu autodidaktan gauza errazak jotzen saiatzen ginen.

JOXE CABALLERO: Nire aitak dantzaleku bat zeukan eta etxean rock disko pila zegoen: Led Zeppelin, Who… Baina nire kasuan ere, BAP!! edo Ruido de Rabia entzuteak inspiratu ninduen.

AIDA: Gutako bakoitzarentzat garrantzi handia izan du hazi garen gunea eta bertan jorratzen zen musika. Tolosaldea Baxirentzat, Andoain Joxerentzat eta Bidasoa niretzat.

BADOK: Garbi dago beraz, hardcore-punk do it yourself mundu horretan dagoela zuen muina. Geroztik bilakaera handia izan duzue. Nola deskribatu zenukete zuen musika? Niri behintzat oso zaila suertatzen zait.

BAXI: Egia esan, geu gara gure musikaz harritzen garen lehenak. Sarritan, gure abestiak denbora eta distantzia pittin batez entzuten ditugunean gure buruari non demontretik atera genituen galdetzen diogu. Iturri askotatik edaten dugu eta gure kantuak hotzean analizatzen badituzu ziur nago eragin zehatz batzuk deszifratzeko gai izango zarela baina…

AIDA: Niretzat ere gure musika deskribatzea ezinezkoa da. Badira hainbat elementu oso geureak eta oso bereziak direnak, instrumentuak jotzeko era bezala. Baina agian, ditugun mugen ondorio baino ez dira.

BAXI: Nik  reggae on bat egin nahi nuke baina guri kakofonia bat ateratzen zaigu, kar, kar. Eta tira, horrekin konformatu behar.

2.- ‘RAQUEL’S DREAM’ (LOS BICHOS, ‘In Bitter Pink, 1991)

https://youtu.be/IRUq2uOC0Nk

AIDA: Los Bichos.

BADOK: Gustukoa duzue?

AIDA: Bai. Duela urte batzuk ezagutu nuen, In Bitter Pink berrargitaratu zenean. Baina gero Los Bichosekin lotura handia izan duen jendea ezagutu dut.

BADOK: Los Bichos moduko taldeak dakarzkizue gogora, nire ustez. Diskoen azaletik tipografiara eta janzkerara berezko estetika bat sortu eta lantzen duten taldeak, alegia. Zuen bideoak, argazkiak eta disko azalak ikusirik, estetikak eta batik bat marrazkiek zuentzat garrantzi handia dutela iruditzen zait. Kode ezkutu batzuk bailiran hartzen ditut batzuetan. Nire irudipena izan liteke baina elementu hauekin nola jokatzen duzuen jakin nahi nuke eta zuen artean nor aritzen den marrazkigintzan edo antzeko alorretan.

BAXI: Zaila egiten zait azaltzea. Agian, musika bezalaxe, intuizio kontu bat da hau ere. Aldi berean, asko zaintzen dugun gauza bat da, eta ez dugu inprobisazio hutsera uzten, ezta gutxiago ere. Kantu soilez gain elementu gehiago bizi dira taldearen barnean.

BADOK: Zerk inspiratzen zaituzte alor horretan?

BAXI: Erreferentzia horiek guk musika egin baino lehen existitzen ziren. Gero diskoa osatzeko garaian, eskura ditugun gauzak hartu eta lotzen hasten gara, puzzle baten moduan: musika alde batetik, azala bestetik, letrak, estetika grafikoa… gustuko zerbait aurkitu arte. Lehenengo diskoan kasualitatez aurkitu nuen Karel Zeman-en Cesta do pravêku filma, eta txundituta utzi ninduen. Urtebete geroago diskoko azalerako proposatu nuen. Zergatik? Ordurako pentsatzen ari ginen izenburuarekin oso ondo ezkontzen zelako eta kito. Intuizio kontua da, berriz ere. Baina aurkikuntzak ez dira erabat bat-batekoak, aspalditik zure buruan bueltaka dabiltzan gauzak dira. Filmetako irudiak, adibidez.

AIDA: Niretzat diskoa gure buruari egiten diogun opari  bat da. Oroimen bat.

BAXI: Hori da. Oso gauza autobiografikoa da. Une oso zehatz batean egin duzun gauza bat da, eta horregatik aurrera begira gure argazki bat sartzea gustatuko litzaidake. Hori gure jatorrizko hardcore munduan tabu bat izan da beti eta ez dakit konplexuz beteta bizi garelako ez ote den. Azalean ez bada, barruko karpetan behintzat sartuko nuke. Gainera, portada bikoitzak egitea gustukoa dugu.

BADOK: Azken diskoaren azaleko marrazkiak norenak dira?

BAXI: Lamberto Perurenak egin zituen. Gure lagun tolosarra. Oso tipo berezia. Orain dela gutxi pintatzen hasi zen, aurretik arte munduarekin inolako harremanik izan ez arren. Ume txiki baten moduan marrazten du, baina txundigarria iruditzen zaigu bere lana.

3. – ‘CAMINO AL CIELO’ (PATRULLERO MANCUSO, ‘Viva Bonito!’, 1993)

https://youtu.be/UFhcDh8zoqM

BAXI: Garzon, agian.

BADOK: Ez, baino bide onetik zoaz.

AIDA: Patrullero Mancuso.

BADOK: Hori da. 90eko hamarkadan punk-pop bitxia egiten zuten, eta bertatik beste hainbat talde atera dira: Los Caballos de Düsseldorf, Jugos Lixiviados…  Azken horretan German Carrascosa iruinsemea aritu zen eta hori da erabili dudan lotura. Badakit German ezagutzeaz gain, gustukoa duzuela. Behin Aidak esan zuenez, Kokoshca eta German Carrascosa y la Alegría del Barrio moduko taldeen bitartez musika ulertzeko modu ezberdin bat aurkitu zuen. Hots, inhibizio txikiagoz aritzeko askatasuna sumatu zuela hango musikariengan. Zuzen ari naiz?

AIDA: Bai. Lagunak dira, eta hona etortzen direnean flipatzen dute jotzeko leku asko dagoela ikusita, eta ondo prestatuta gainera, ez bakarrik soinu ekipoari dagokionez, baita jendea lan egiteko prest dagoelako sosik kobratu gabe ere. Nafarroan, batez ere Iruñea aldean, desberdina da. Joan den astean adibidez, Iruñeko taberna batean jo genuen beraiekin oso baldintza tekniko eskasekin…

BAXI: Pentsa ezazu, taldearen soinua tabernako bozgorailuetatik entzuten zen, egundoko distortsioarekin.

AIDA: Baina primeran egon zen.

BAXI: Eta gure bizitzan lehenengo aldiz pila bat inprobisatu genuen.

AIDA: German eta hauek apenas entseatu gabe antzerki bat egin zuten gure aurretik. Oso surrealista baina aldi berean ederra izan zen. Inork ez zekien, ezta haiek ere, nola bukatuko zen dena. Gu beharbada serioagoak gara. Alde onak eta txarrak ditu horrek. German orain dela urte asko Azkoitiko Matadeixen ezagutu nuen. Lisabön nenbilen orduan eta Mermaid-ekin jo behar genuen. Aurretik abisatu gabe Mermaid-ekoek beste talde bat aurkeztu ziguten eta haiek ere jo behar zutela esan eta egin. Mermaid taldekoek utzitako instrumentuekin jo zuten. Jarrera axolagabe hura ezin genuen ulertu eta nolabait deseroso sentiarazi gintuen baina kontzertu ikaragarria eman zuten. Geroztik behin jo dut Germanekin, aurretik ezer prestatu gabe. Abestiak ez nekien nolakoak ziren! Iruditzen zait arrisku puntu hori maite duela. Gu askoz segurolagoak gara, ezbairik gabe, eta inbidia puntu bat ematen dit.

BADOK: Topikoa da, baina gipuzkoarrok orokorrean serioagoak eta zurrunagoak garela ez dago ukatzerik.

BAXI: Bai, zalantzarik gabe. Kokoshcako Iñakik txantxa pilo bat egiten digu horren harira.

BADOK: Hala ere, Jupiter Jon sortzea ez al zen Akauzazte edo Lisabören zurruntasun hura apurtzeko saiakera bat izan, hein batean?

BAXI: Bai, baliteke hala izatea. Gure musika ez dugu horren serioski hartu nahi eta umorea pittin bat gehiago erabiltzera jotzen dugu. Ez dakit lortzen dugun, egia esan.

BADOK: Nik baietz esango nuke.

BAXI: Gure kantuen hitzetan transzendentzia arindu, mezu zuzenagoak erabili eta zentzu pixka bat mistikoa ekidin nahi nuke.

BADOK: Horretan zurekin nago. Akauzaztek edota Lisabök izaera pittin bat erlijioso edo mistikoa dute.

BAXI: Katarsiarekin lotuta daudelako da hori.

AIDA: Kontzertuen aurretik beti txantxetan aritzen ginen, Faemino y Cansadoren antzera, kar kar, baina eszenatoki gainera igotzerakoan transformazio moduko bat gertatzen zen. Horren barruan ere kontzertuek arrisku puntu bat zuten. Katarsi hori bultzatuta ez genekien zer gertatu zitekeen.

BADOK: Nolabait zuen mugak arakatzen zenituzten, ezta?

AIDA: Bai, beste bilaketa modu bat da, azken batean. Niri Lisabö eta Akauzazte asko gustatzen zaizkit, baina ez dakit nire burua horrenbeste behartzeko prest egongo nintzatekeen gaur egun. Orain beste sentsazio batzuk bilatzen ditut.

BAXI: Kantuen hitzekin oso identifikazio estua ematen da talde horietan eta gure kasuan distantzia handiagoa hartzen dugu. Lehenengo pertsona ez dut inoiz erabiltzen, ez bada istorio bateko pertsona bat hitz egiten ari delako. Hor dago ezberdintasun nagusia gure artean.

BADOK: Joxe, zerk erakarri zintuen Jupiter Jonen aldetik beraiekin jo nahi izateko?

JOXE: Talde pila batean nabil, eta ez diot musikari hainbeste buelta ematen. Jotzeko plazerak mugitzen nau, eta Jupiter Jonenaren moduko musika onak, noski.

4. – ‘SEARCHING FOR MR. RIGHT’ (YOUNG MARBLE GIANTS, ‘Colossal Youth, 1980)

https://youtu.be/OvDMn5EgPBM

AIDA: Raincoats?

BADOK: Ez, baina hortxe-hortxe. Garaikideak dira gutxi gorabehera.

BAXI: Slits? Au Pairs?

AIDA: Marine Girls?

BADOK: Young Marble Giants dira.

BAXI: Ezagunak zaizkit, baina ez naiz zalea, egia esan. Agian mundu guztiak zoragarriak direla esan eta gomendatu dizkidalako izango da. Saiatu naiz, baina ez dut gehiegi konektatzen.

BADOK: Zuri entzundako esaldi batek iradoki dit abesti hau. Abestien izenburutik abiatzen zara hitzak lantzeko orduan. Haiku bat bailiran. Oso interesgarria iruditu zitzaidan ikuspegi hori. Zuen hitzak eta doinuak ere haiku txikiez osaturik daudela esango nuke. Alegia, pintzelada aske eta leunez osatzen dituzuela irudiak, askotan egitura eskeletiko naif bat baino ez iradokiz. Entzuleak bere irudimenaz bete beharreko hutsuneak uzten dituzue. Jotzen ari zareten nota zehatzak baino musika handiago eta zabalagoa entzutearen sentsazioa sortarazten duzue. Meritu handiko gauza dela deritzot, eta oso talde gutxik lortzen dutena. Young Marble Giants gaitasun pittin bat magiko horren eredu moduan ekarri ditut.

BAXI: Musikaren sormena enigma bat da guretzako ere. Batzuetan inprobisazio batetik arrapaladan ateratzen zaigu dena, baina gehienetan ez da horrela. Bakoitzak bere ekarpenak dauzka eta “borroka” handia dago gure artean. Oreka bilatzen saiatzen garela esango nuke baina oso zaila zait gure “sortzeko metodoa” deskribatzea. Hitzen kasuan agian errazagoa zait “metodo” hori azaltzea. Nolabait esateko, nire amak ulertuko lituzkeen hitzak egitea gustatzen zait: motzak, estrofen metrikari jaramon handirik egin gabe. Aldi berean, bigarren edo hirugarren esanahi bat baldin badute ongietorriak dira. Lana berez aurretik dago, abiapuntuko ideia bilatzeko garaian hain zuzen ere. Nik hor denbora pila bat pasatzen dut. Ideia daukadanean izenburu batean sintetizatzen saiatzen naiz eta behin hori dudanean maldan behera ateratzen da dena.

BADOK: Sintesi hitza erabili duzue eta nik gakoa hor dagoela esango nuke. Sintesi lan bikaina egiten duzuela iruditzen zait. Pieza txikiak sintetizatu lehenik eta gero haiekin eratzen duzue puzzlea.

BAXI: RockdeLux aldizkariko David Saavedrak ederki deskribatu zuen behin gure musikaren izaera: “Abestiak nahaste borraste batean nolabait abiatu egiten dira, eta oso ondo jakin gabe nola helmuga eder batera heltzeko gai dira”. Hala da, abiatzen garen unean ez baitaukagu ideiarik ere nora iritsiko garen. Baina azkenean abesti bat osatu dugunaz jabetzen gara, gai nola izan garen jakin gabe. Erraz konformatzen ez diren musikariak gara. Hasierako erritmoari eutsiz abesti osoa bete genezake baina aspertu egiten gara.

BADOK: Zuen abestiak etengabe aldatzen doaz.

AIDA: Gauza batek beste batera eramaten zaitu, aurretik pentsatutako planik ez duzunean. Sarritan une oso ezberdinetan grabatutako zatiak nahastuz osatzen ditugu abestiak.

BAXI: Zerbait ezberdina egiteko buruhauste kontziente bat dago gure aldetik. Oso erraza da The Ex edo Sonic Youthen estiloko abesti bat egitea, adibidez. Horrelako bost egin ditzakegu, baina zertarako balio du horrek? Dagoeneko eginda dagoen musika da. Suzedaneo txar bat bilakatzen gara bide hori jarraituz gero, eta ez dugu hori egin nahi.

5.- ‘WAWA’ (LIZZY MERCIER DESCLOUX, ‘Press Color’, 1979)

https://youtu.be/z3wUBL3Aw78

AIDA: Theoretical Girl? James Chance?

BAXI: The Slits? DNA? Lydia Lunch? Erase Errata agian.

BADOK: Bero-bero. New Yorkeko musikari bat da, oso ildo antzekokoa. Bere diskoak berrargitaratu dituzte orain dela gutxi. Lizzy Mercier Descloux du izena.

BAXI: Ez, ez dut ezagutzen, baina hainbeste talde daude era horretakoak, zaila dela asmatzea!

BADOK: Bai, zalantzarik gabe. Nire asmo nagusia, kantuaren tonu sentsual horren harira eta inhibizio ezarekin lotuz, sexua aipatzea da. Oso talde sexya zaretela esango nuke. Ez modu esplizitu batean, ezta hitz edo janzkeran ere, modu iradokitzaile, sentsual eta aldi berean oso indartsu batean baizik. Nola bizi duzue zuen sexualitatea eta nola islatzen da musikan?

BAXI: Sexyak?, Kar kar… ez didate inoiz horrelakorik esan. Txundituta utzi nauzu.

JOXE: Niretzat, sexuak garrantzi handia du musikan. Zuzenean jotzea sexu esperientzia baten parekoa iruditzen zait une askotan.

BAXI: Niri zaila egiten zait gure musika eta sexuaren arteko lotura aurkitzea.

AIDA: Joxerekin ados nago, zuzenekoetan musikak nolabaiteko fisikotasun bat hartzen du eta sexuarekin parekatu daiteke harreman hori.

BAXI: Nik, jotzen ari naizenean, ez dut uste sexua presente dudanik. Feeling-a eta eromena bai, baina ez sexua.

AIDA: Ni, zuzenekoetan, ez arrazionalizatzen saiatzen naiz eta hori ere sexuarekin parekatuko nuke.

BAXI: Zuzenekoetan zeure burua joaten utzi behar duzu baina aldi berean gertatzen ari den guztiaren gainean kontrol handia behar duzu izan. Bereziki bateria eta baxuaren kasuan.

AIDA: Baina abestiak erabat barneratu dituzunean eta errodatuta zaudenean, naturaltasun handiagoz jotzen duzu eta zure buruari joaten uztea errazagoa suertatzen da.

BADOK: Eta sexua zuen hitzen inspiratzailea da?

BAXI: Badaude gauzak baina ez bereziki aipatzeko modukoak. Gai zaila da, sexua berez dena baita. Agian gu sentsualitatearen aldetik iristen gara sexura. Topikoak niri ez zaizkit gehiegi gustatzen ezta sexuaren inguruko ideiak transmititzeko garaian ere.

BADOK: Horregatik nioen, zuen sexualitatea ez da batere esplizitua, baina transpiratzen dela esango nuke.

BAXI: Ba, egia esango dizut, izugarrizko lorea iruditzen zait, nahiz eta nik ez nabaritu.

JOXE: Ez gara Discípulos de Dionisos baina sexua hor dagoela, nik baietz esango nuke.

BAXI: Ustiatu dezakegun fazeta bat da.

6.- ‘MEAT MASK SEPARATIST’ (BITING TONGUES, ‘FAC.Dance 02′, 1984)

https://youtu.be/c75TxGwmK20

AIDA: Joe Meek!

JOXE: Bateria horrek Fela Kutirena dirudi.

BADOK: Ez. Berriagoa da. 80ko hamarkadako talde bat da, Ingalaterrakoa, ukitu tropikala izan arren. Factory Records-eko bilduma batean dator, eta Biting Tongues da taldearen izena.

BAXI: Ez dut ezagutzen baina oso musika ona iruditzen zait.

BADOK: Nonbaiten irakurri dut entzuleak dantzan ikustean asko pozten zaretela, neurri handi batean zuen musika dantzarako egina baitago. Zuek gustukoa duzue dantza egitea? Zergatik kostatzen zaigu hainbeste?

BAXI: Hori da gehien gustatzen zaiguna, jendea dantzan ikustea.

AIDA: Nik besteen kontzertuetan dantza egiten dut.

BAXI: Nik kontzertura joan aurretik normalean horren ondo ezagutzen dut taldea dantza ez egitea ondo pasa ez dudan seinale izaten dela. Beraz, ni aurretik prest nagoela esango nuke. Baina taldeak gogo hori ere eman behar dizu. Gure kontzertuetara gerturatzen den jende askok ez gaitu ondo ezagutzen eta horrek eragina duela uste dut, jendeari espontaneoki dantza egiten hastea asko kostatzen zaio.

AIDA: Baina tira, batzuetan gertatzen da, eta oso polita da jendea dantzan ikustea.

BADOK: Onartzen dut taldea ezagutzea lagungarri izan daitekeela aurretiaz dantzarako jarrera bat izateko, baina DJ sesioetara doan jendeak ez ditu kantuak ezagutzen eta dantzan egiten du. Rockean ez da hori gertatzen.

AIDA: Hala da. Rock kontzertuak norabide bakarrekoak dira: eszenatokitik entzuleriara beti.

BAXI: Meza modukoa da.

AIDA: Erritual kutsu handia dute. Gustatuko litzaidake gure kontzertu batean jendea guri begira egon beharrean bere buruarekin dantzatzen arituko balitz, primerakoa litzateke eta oso sentsuala gainera.

BAXI: Aida eta biok behin, Oñatin, Erase Errataren kontzertu batean izan ginen eta haien helburua rolak inbertitzea zen. Hots, entzuleak eszenatokira eramatea, musikariak lurrera jaisten ziren bitartean. Eta… lortu egin zuten! Ikaragarria izan zen.

BADOK: Biting Tonguesen harira bueltatuz, taldeak bere sonoritatean badu antzekotasun bat zuekin. Dub-aren erabileran, adibidez. Dub-a gustukoa duzuelakoan nago, eta pop musikari ematen dion malgutasuna eta askatasuna ere.

BAXI: Beno, bai, baina muga askorekin jorratzen dugu dub-a.

AIDA: Bai, abesti batzuetan dub tratamendua ematen saiatu gara. Baina berez dub-arenak ez diren instrumentuak erabiliz, beraz, emaitza bitxi samarra lortu dugu.

BAXI: Oso zaleak gara, baina jenero horrekiko egiten dugun hurbilketa eskuliburukoa dela esango nuke. Teknikoki beste medio batzuk behar dituzu eta rock formazio klasiko batetik abiatuta oso modu mugatuan hurbiltzen zara.

BADOK: Hala da, baina post-punkeko talde asko era horretan hurbildu ziren eta emaitza oso interesgarriak lortu ere.

BAXI: PIL adibidez, baina egiten dutena beste gauza bat da, eskuliburuko dub-etik ateratzeko gai dira.

AIDA: Dub musika entzutean, “ze baxu politak eta soinu ederra” pentsatzen duzu, eta horretara hurbiltzen saiatzen zara. Baina zuk beste baxu bat eta beste baldintza tekniko batzuk dauzkazu eta ateratzen dena beste gauza bat izaten da.

JOXE: Reggaeak eta punkak minimalismo puntu oso antzekoa dute askotan. Eta Jupiter Jon-en minimalismo asko dagoela esango nuke.

7.- ‘FAIRYTALE IN THE SUPERMARKET’ (THE RAINCOATS, 1979)

https://youtu.be/oDrUZOZnFNE

BAXI: The Raincoats, noski.

BADOK: Hala da. Zuekin asko erlazionatzen dudan taldea da.

BAXI: Odyshape disko oso ederra iruditzen zait. Biniloan lortu dut orain dela gutxi eta mila aldiz entzun dut. This Heat-eko Charles Hayward-ekin lan egin zuten hor eta haren eskua asko nabaritzen da.

BADOK: This Heat gustukoa duzue?

AIDA: Bai, oso gainera.

BADOK: The Raincoats baliatu nahi dut amateurismoa aipatzeko. Zuen musikaren izaera bitxiak amateurismoarekin zerikusia al du? Nahita bilatzen duzue teknikoki oso iaioak ez zaretelako itxura ematea?

BAXI: Naturala da erabat. Baina guk teknikoki musikari hobeak izateko aukerari ez genioke inoiz atea itxiko. Hobeto jotzea ez litzateke guretzako arazo bat izango, aukera zabalagoak emango zizkigulakoan nago. Baina jada ez dut uste nire gitarra teknika askoz gehiago hobetuko dudanik.

BADOK: Mugak indargune bihurtzen dituzue.

AIDA: Bai, hala da.

BAXI: Irudimenak paper oso garrantzitsua jokatzen duela esango nuke. Zure muga teknikoak direnak direla, irudimenak ematen dizu benetan abesti onak egiteko gaitasuna.

AIDA: Nik apenas dakit gitarra jotzen baina nire buruan soinu bat irudikatu eta gero, hori espresatzen saiatzen naiz, nire erara. Teknikoki mugak ditugu noski, baina irudimenari ez dizkiogu mugak jartzen.

BADOK: Teknikoki hobeak izateak zuen sormenerako gaitasuna mugatu lezake ala ez?

BAXI: Ez, ez dut uste. Pony Bravo adibide ezin hobea da. Nire ustez, talde ikaragarri ona eta irudimentsua da eta haren musika jotzeko oso teknika ona behar duzu. Sormena, teknika eta jarrera: dena daukatela esango nuke.

BADOK: The Raincoats bezalako taldeek oso iruzkin txarrak jaso zituzten medio batzuetan, ia jotzen ez zekitela leporatzen zieten. Baina gero talde horien musikak beste batzuena baino askoz freskoago iraun du urteetan zehar.

BAXI: Bai, baina punk talde gehienei aplikatu dakieke kontu hori. Irakurketa bikoitza dago horren inguruan, askotan esaten baita punk musika jotzeko bi akorde ezagutzearekin nahikoa dela. Baliteke, baina oso zaila da Dead Kennedys moduko talde batek bezala jotzea. Punka, beste edozein estilo bezala, ondo eta gaizki egin daiteke. Eta ondo egitea ez da erraza. Musika ezagutza eta teknikarik gabe ikaragarrizko musika egiten duen adibide on bat Half Japanese litzateke. Ideiarik ez dutela onartu dute beti, desafinatuta jotzen dute, askotan gitarrako soka bat edo besteren faltan, eta disko pila argitaratu dute. Oso ausartak dira baina nahiko kasu berezia da.

JOXE: Aidak eta Baxik ezetz dioten arren, niretzat musikari handiak dira biak. Ez da batere erraza jotzen dituzten erritmo primitibo horiek jarraitzea. Nik, nire aldetik, egunero ikasten jarraitzen dut eta asko gustatzen zait hala egitea.

AIDA: Ez da jarrera kontu bat. Daukagun teknika daukagu, eta hortik abiatuta gure buruari mugarik ez ezartzen saiatzen gara.

JOXE: Instrumentu batetik beste batera pasa zaitezke eta batekin ikasitakoak bestearentzat balio lezake, baita taldekideek egiten dutena hobeto entzun eta ulertzeko ere.

BAXI: Beste faktore garrantzitsu bat ahazten ari zaigu, kantuaren mezua, hain zuzen ere. Teknikak kontatzen ari zaren horren mesederako izan behar du. Hori da garrantzitsuena. Bi edo hiru minutuko mikromundu horretan birtuosismo eta erakustaldi teknikoentzat leku handirik ez dago, eta baldin badago, erabat justifikatuta egon beharko luke kantuaren mesederako.

8.- ‘KORÔ DIA’ (NA HAWA DOUMBIA, ‘La Frande Cantatrice Malienne Vol. 3′, 2011)

https://youtu.be/LM8wsY82gIs

BAXI: Kora bat da, ezta?

BADOK: Bai.

BAXI: Gitarra horrek Ali Farka Tourren antza du.

JOXE: Rokia Traore, agian.

BADOK: Ondo zoazte. Mali inguruko musika da eta erantzun horrekin jada asmatutzat emango dut. Na Hawa Doumbia izeneko abeslari bat da.

BAXI: Ze musika ederra! Flipatu egiten dut horrelako gauzekin.

BADOK: Awesome Tapes from Africa zigiluak argitaratutako disko batetik hartu dut. Ezagutzen al duzue?

BAXI: Bai. Web orriaren lotura Fermin Muguruzari bidali nion Al Jazeerako dokumentalen ekoizpenean zebilen garaian. Niri musika guzti hauek oso ederrak iruditzen zaizkit, entzun eta berehala pizten naiz.

BADOK: Kantu zoragarri hau entzun eta partekatzearen plazeraz gain zera aipatu nahi nuen: batetik, zuen musika doinu arabiar eta afrikarrekin alderatu izan dute, eta bestetik, “Satanak” kantuan oso modu natural batean txertatu duzue alboka. Aidak zioen askotan ez dugula erreparatzen eskura dauzkagun baliabide musikaletan, eta berez hamaika aukera eman ditzaketela. Usadio musikal aberatsa dugu hemen eta sarritan doinu eta estetika oso finko batzuetara lotzen dugu. Baina hortik askoz gehiago ateratzea eta nahastea dago, eta bide batez lotura bitxiak aurkitzea. Agian anglosaxoiek rock’n’rolla eta pop musika asmatu zutenean, beren usadioaren eguneratze bikain bat egiten jakin izan zuten, eta egun, pixkanaka beste herrialdeetan horixe egiten ikasten ari gara, anglosaxoi kulturaren gehiegizko presentzia hori higatzen doan neurrian. Abesti hau ekarri dut antzinako doinuetan oinarrituta musika hilezkor eta magikoa egin daitekeela adierazteko asmoz. Zer pentsatzen duzue?

AIDA: Oso ondo azaldu duzula eta askoz gehiago esaterik ez daukadala.

BAXI: Ni ere erabat ados nago esan duzunarekin. Dena den, albokaren erabilerak, bere horretan, ez du zertan balio bat izan. Albokaren sonoritatea gustukoa dut, baina lehen esan dudan bezala, albokak ere kantuaren mesederako egon behar du.

BADOK: Ukitu exotiko bat emateagatik sartzeak ez dauka balio berezirik.

BAXI: Trikitixa ere erabilia izan da, Lin Ton Taun eta antzeko taldeetan. Baina hori kantuarekin nola ezkontzen den ikusi behar da. Bere horretan ez da balio bat. Ossesek sartzen duen alboka hori eromena da, baina ez daukat garbi berez balio bat den ala ez.

BADOK: Ezta nik ere, baina egia da aberastasun musikal handia dugula eskura eta probesten jakin beharko genukeela.

AIDA: Gaur Internet bidez beste herrialdeetako musika ezagutzeko aukera dugu. Nerabea nintzenean hori ez zen posible. Egun gauza hauekin guztiekin mirestu zaitezke baina aldi berean zure inguruan daukazun guztiaz ere jabetu behar zera, pila bat baitago. Antzinako gauza ederrak daude eta merezi du bertan arakatzea. Beñat Axiariren adibidea hor dago, danbolina eta ahots soilez kontzertu ikaragarriak ematen ditu!

BAXI: Amorante beste adibide polit bat da.

BADOK: Xabier Montoiari egin nion elkarrizketa batean azkenaldian gehien entzuten zuen musika Alan Lomaxen grabaketak zirela esan zidan. Mundu osoko antzinako doinu herrikoi haien artean harribitxiak aurkitzen zituela esan zidan eta egungo musika asko aurresaten zituzten hainbat doinu topatu zituela ere. Lotura benetan harrigarriak aurkitzen zituen etengabe.

BAXI: Teknikoki gaizki grabatuta egon arren arimaz beteta daude grabaketa horiek guztiak.

AIDA: Atzerritar ikuspuntua lagungarri zaigu kasu honetan musika guzti hori aurreiritzirik gabe entzun eta hausnartzeko garaian. Hori ere onartu beharra dago.

10.- ‘FLEDERMAUS CAN’T GET IT’ (VON SÜDENFED, ‘Tromatic Reflexxions’, 2007)

https://youtu.be/iG-CLFPU6RY

BAXI: Mark E Smith, noski!

BADOK: Bai, baina ez da The Fall-en grabazio bat.

BAXI: Alemaniako talde horrekin grabatutako diskoa da.

BADOK: Hori da. Mouse On Mars-ekin batera Von Sudënfed izenarekin egindako diskotik aukeratu dut.

AIDA: Diskoa ez dut ezagutzen baina Marken ahotsa nahastezina da.

JOXE: Liars gogorarazten dit.

BAXI: Mark Smith imitaezina da, Buñuelen pelikula bat bezala.

BADOK: Mark E Smith-ek bere burua errepikatu eta aldi berean berrasmatzeko duen gaitasun miragarria aipatu nahi nuen. Gauzak bere erara egin ditu beti eta nahi duena esan du, besteek pentsatuko dutenari jaramonik egin gabe, itxuraz behintzat, eta neurri handi batean arrakasta eta kultukoa izatea lortu du bere inguruan. Gauzak zuen erara egitea asko gustatzen zaion taldea zaretela iruditzen zait. Agian, euskal musikak duen benetako kultuko banda urrietako bat zarete.

BAXI: Kantu onak eta gure gustukoak egitea da gure helburu bakarra. Horren irakurketa ez dago gure esku.

AIDA: Hemengo talde batzuk entzulego finkoa dute: Anari, Lisabö, Dut… Baina nik ez dakit zein den gure publikoa. Nahasketa bat da.

BAXI: Agian talde berria garelako da. Nahiz eta bi disko eduki, ezezagun samarrak gara oraindik.

AIDA: Gure diskoan abesti desberdinak daude. 

BAXI: Baina jarri dituzun adibide horien mailara iristea oso zaila da. Oso ona behar duzu izan eta pertsonalitate handia izan behar duzu. Nire ustez, guk ez daukagu hain lotura sendoa eragiteko gaitasun hori.

AIDA: Dut bezalako talde baten inguruan mugimendu oso bat sortu zen. Baina gure kontzertuetan entzulegoa oso anitza da.

BAXI: Nik Dut-en mailara iritsi nahi nuke baina oso zaila da. Gurea, martzianada txiki bat da.

BADOK: Eta Mark E Smithen antzera, urte askoz jarraitzeko asmoa duzue? Zuen burua musika munduan ikusten duzue 10 edo 20 urte barru?

AIDA: Nik momentuz bai.

BAXI: Ez gara honetatik bizi eta hori ona da kasu honetan. Hala balitz oso gogorra litzateke bizimodu honi eustea.

AIDA: Azkenaldi honetan astebururo jotzen ibili gara eta ni asko nekatzen naizela nabaritzen dut. Bateria jotzea oso gauza fisikoa baita. Nire burua musika egiten ikusten dut urte askoren buruan, baina bateria jotzen, agian ez.

10.- ‘STRANGE BEAST’ (LOWER PLENTY, ‘Hard Rubbish’, 2013) 

https://youtu.be/CDytJxkMcYE

BAXI: Oso ederra da.

BADOK: Lower Plenty da. Gustatuko zitzaizuelakoan ekarri dut.

BAXI: Bai, asko gustatu zait. Izena apuntatuko dut.

AIDA: Baita niri ere.

BADOK: Gaur egungo musika egoeraz eta gustuko duzuenaz aritu nahi nuke bukatzeko.

AIDA: Pony Bravo, Niño de Elche, eta hemengoen artean, Amorante, German Carrascosa…

BAXI: Ni desintoxikazio musikalean nabil, aitatasuna dela eta ez dut apenas musikarik entzuten. Radio 3 entzuten dut noizean behin baina ez nago oso konektatuta.

AIDA: Akauzazteren azken diskoa oso ona iruditzen zait.

JOXE: Sofa oso gustukoa dut. NCC “eskolako” punk-rock taldeak ere gustatzen zaizkit.