Euskal Herria Zuzenean festibalak berotu ditu bozak. Duela bi urtetik hona isilean lotutako guztia kantatzeko tenorea du orain. Asteazkenean hasi baitziren muntaketa lanetan, Irisarrin (Nafarroa Beherean). Nahi duen orori dei egiten diote laguntzera joateko.

Asteazkenean hasi ziren EHZren muntaketa lanetan Irisarrin, euri pean. (Guillaume Fauveau)

Festibalak 25 urte beteko ditu aurten, uztailaren 2tik 4ra. Iaz, behartuak izan ziren huts egitera, osagarri egoerak hala manaturik. «Aski harrigarria da festibal batek hainbeste urtez irautea, belaunaldiz belaunaldi. Oraingo antolatzaileak festibala bera baino gazteagoak gara!», erran du irriz Irati Fernandezek, administrazioaz arduratzen den batzordeko kideak.

Mende laurdenean, denetarik bizi izan du festibalak: arrangura ekonomikoak, aro txarra, antolatzaile eskasia… Eta, aldi honetan, pandemiak jo du, baina, hein batean, neurriei egokitu ahal izan dira, ez baitzen batere errana egiten ahalko zutenik ere. Azkenean, dena plantan ezartzen ari dira 3.000 laguni harrera egiteko, berandu izan bada ere, suprefeturaren eta herriko etxearen baimenak eskuratu baitituzte.

Dena den, baldintza bereziak sumatuko dira aurtengo aldian.

Krisiari irri
Alde batetik, bi guneak aldi berean zabalduko dituzte, laguntzaileen kopurua emendatuz. Usaian, pentzearen gunea eta plazakoa aldizkatu izan dituzte; lehena gauerako, bigarrena, berriz, egunerako. Baina osagarri neurrien arabera jendeari tokia egiteko, eremua zabaldu behar izan dute. Horiek hola, 400 laguntzaile behar dituzte aurten, bi guneak batera kudeatu ahal izateko. «Helburua kasik lortu dugu. Bernat Etxepare lizeoan EHZren bi aurkezpen antolatu genituen, eta animatu dira parte hartzeko», zehaztu du Ainhoa Dubranak, teknikaz arduratzen den kideak.Preseski, azpiegitura osoa du bere gain taldeak. Haiek dute sarrera kudeatuko. Ez da ardura makala, ikusirik kontrol zorrotzak egin beharko dituztela. Aurtengo berezitasuna da osagarri pasea beharko dela EHZn sartzeko: gehienez 48 oren lehenago egin PCR proba negatiboa, edo antigeno test bat. Bai txertoaren ziurtagiria ere, edo iragan sei hilabeteetan COVID-19a bildu dutenen egiaztagiria: «QR kodearen bidez egiaztatuko dugu dena. Kezka sortzen digu sarrerakoa nola pasatuko den: poliziarena egitea ez da atsegina; espero dut jendeak ulertuko duela horretara bideratu gaituztela», gehitu du Fernandezek.

“Kezka sortzen digu sarrerakoa nola pasatuko den: poliziarena egitea ez da atsegina; espero dut jendeak ulertuko duela horretara bideratu gaituztela”

Kattina Haran-Razin EHZko permanenteak ere azkar azpimarratu du sarrerako zorroztasuna, eta gehitu du ez dela elkartearen helburu bat: «Osagarri krisiagatik, festibala desberdinki pentsatu dugu. Sartzean eman dugu energia asko. Behartuak izan gara kontrol hori plantan ezartzera. Ez dugu sistema horretan sartu nahi, baina bortxatuak izan gara horretara. Ez zegoen beste biderik festibala egiteko. Behin sartuta, aldiz, betiko giro ona izanen da. Momentu goxoa pasako dugu denok! Kristoren programazioa bada!». Dena den, azpimarratzekoa da 11 urtez pekoei ez zaiela pasea galdetuko, eta sartzea urririk dutela.

Alabaina, ostatuan ezin izanen da kontsumitu. Toki batean eskatuko da, eta bertze batean kontsumituko: «Gunea askoz ere handiagoa izanen da pentzean. Mahai eta aulki gehiago ezarriko ditugu, jendea jar dadin eta metaketarik egon ez dadin. Baina, gero, formatua betikoaren antzekoa izanen da», ohartarazi du Dubranak. Jan eta edateko, beraz, jarririk egon beharko da. Kontzertuetan, berriz, zutik eta maskaraturik.

Plazari dagokionez, usaiaz kontrara, hetsiko dute. Ondorioz, eguneko programaziorako jin nahi duten herritarrek edo familiek sarrera ordaindu eta osagarri pasea erakutsi beharko dute: «Egun bakarrerako eta gaua pasatzeko jiten direnei berdin-berdin eskatuko zaie pasea», gehitu du teknika arduradunak. Haran-Razinek abantailak ikusten dizkio plaza hesteari: programazioa bikoitza izanen dela. «Aldi berean programazio bana izanen da gune bakoitzean. Ikusgarri eta kontzertu gehiago izanen direnez, hautu gehiago izanen da. Jendea mugitzen ahalko da. Denetarik, denentzat eta denetan izanen da!».

Pandemia ez da denera heldu, kanpalekua duela bi urte bezala izanen baita. Dutxak izanen dira. Furgonetan lo egin nahi dutenei gomendioa egin die Haran-Razinek: «Aski goiz jin daitezela, dena ez baita laua. Bestela, beti bezala izanen da. Galdeginen diogu jendeari gauez ez sobera harrabotsik egitea, usaian bezala».

Ubelduren aurkako brigada
25. EHZk sekulan baino kolore ubelagoa izanen du. Gaia urtero presente izan bada ere, aurtengoan sekulan egin gabekoa plantan ezarriko dute: protokoloa. Horretarako bereziki Brigada Ubela sortu dute, emazte gaztez osatu taldea: «Betidanik izan da eraso sexistez eta generoaz arduratzen zen taldea, baina protokolorik sekulan ez. Ezin zen horrela segitu, errealitate bat baita besta giroan erasoak izateko arriskua emendatzen dela», erran du Lur Renteria Brigada Ubeleko kideak.Hala, gehitu du bi arazo landu dituztela. Alde batetik, laguntzaileen arteko erasoak nola tratatu, «festibalaren dinamika osoan eragiten dutelako». Horren kudeatzeko, barne protokoloa sortu dute, zeina lantzen ari baitira muntaketa egun guztietan, uztailaren 2ra arte. Bertzetik, kanpo protokoloa ezarri dute martxan: «Festibalera heldu direnen arteko sexu erasoak kudeatzeko». Honetan datza protokoloa: nehor eraso baten lekuko bada, lehenik erasoa jasan duenarengana joan beharko du babesa eskaintzeko, zaintzeko eta hura entzuteko. Horrekin batera, identifika dezala erasotzailea, Brigada Ubelak behar diren neurriak hartzeko. «Egoera larrian, festibala bertan behera geldituko litzateke, gertatutakoa argitu eta neurriak aplikatu arte, erasotzailea gunetik kanporatuz, adibidez», zehaztu du Renteriak.

Azaldu du zein diren usuenik gertatzen diren erasoak: txiste eta ohar matxistak, begirada gero eta pezuagoak, ligatzeko eta dragatzeko «jarrera lekedatsua» eta ipurdi ukipenak.

“Gune bikaina da EHZ trukatzeko. Euskal Herri guztiko jende anitz dator, belaunaldi guztietakoa. Zubia ere bada proiektu berriak eramateko. Oasi ttipi bat sortzen da Ipar Euskal Herrian”

Protokoloen laguntzeko, bi gune izanen ditu Brigada Ubelak, gau eta egun. Usaiako eraso kopuruak gora eginen duten arrangura dute antolatzaileek: «COVID-19ak egoera bortitza sortu du, eta jendeak laxatzeko enbeia du. Horrek beldurtzen gaitu, eraso gehiago egoteko aukera baitago, zeren eta jendearen ezinegon batetik partitzen da, eta ez da sano; gaizki kanporatzen dugu», aitortu du Renteriak. Alta, Brigada Ubeleko kideek prestaketa lan kolosala egin eta eginen badute ere, ardura partekatzera deitzen dute, taldeak dena bere gain har ez dezan eta norbera segur senti dadin: «Ardura denok har dezagun, guztiek eman diezaiotela pixka bat EHZ festibalari, dena ongi joan dadin. Denok nahi baitugu itzuli heldu den urtean ere».

Bidearen uberan
Denek bat egiten dute EHZren arrakastari dagokionez. Euskal Herri osoa besarkatzen duen festibala dela azpimarratu dute: «Toki guztietatik datoz laguntzaile eta parte hartzaileak. Lortu da gazteak batzea, auzolanean, gure kultura berpiztea, elkar ezagutzea… Azkenean, kristoren lorpena da!», erran du Dubranak. Are, unean berean gertatzen diren nahasketez harago, EHZtik kanpoko proiektuetan badu eraginik festibalak: «Gazteentzat, formatzeko gunea da, elkartzeko, musika talde eta estilo berriak ezagutzeko. Baita militantzia eskola bat ere, antolakuntzan sartuz gero, gazteak motorra bilakatzen baitira beraien herrian. Saretze bat da beste eskualdeetako jendeekin», gehitu du Fernandezek. Horren lekuko dira Donostiatik laguntzerat jinen diren 35 pirata laguntzaileak.Hala, Renteriak gehitu du inplikatze gune bat dela EHZ, indibidualismorat eta egoismorat bideratua den gizartean, bereziki gazteei begira: «Gune bikaina da EHZ trukatzeko. Euskal Herri guztiko jende anitz dator, belaunaldi guztietakoa. Tamalez, guti dira halakoak. Zubia ere bada proiektu berriak eramateko. Oasi ttipi bat sortzen da Ipar Euskal Herrian».

Haran-Razinek EHZren mende laurdena goraipatu du: «Pertsonalki, oso garrantzitsua zait EHZ; hitzordu biziki inportantea da enetzat. 25 urte beteko ditu aurten: ni ttipi-ttipitik nator, eta orain permanentea naiz; bizi denaren marka, gazteriak indartsu segitzen du».

Fernandez oroitu da, antolatzaile zaharragoek kontaturik, hasierako bilkurak frantsesez egiten zirela; alta, orain euskaraz egiten dituzte «naturaltasun osoz».

Muntaketa betean ari badira ere, antolakuntzakoek dei egiten dute desmuntaketarako, uztailaren 4tik goiti.

[Kontzertuen ordutegiak ikusteko eta kantu zerrenda entzuteko, sakatu hemen]