“Oso gutxi dira pertsona onak ez diren musikari onak”

Gitarra jotzailea, kantaria, kantugilea. Eta ekoizlea. Musika plater anitzetako perrexil ohikoa da Rafa Rueda (Mungia, Bizkaia, 1972). 1990etako hamarkadan rock gordinari eta metal berriari lurrin propioa eman zion Pi.LT. taldeko gidaria izan zen (bost disko kaleratu zituen taldeak 1993tik 2003ra bidean). Bakarkako ibiliari ekin, eta musika lengoaia berri bat arakatzeari eskaini dio denbora geroztik. Gitarretan oinarrituriko pop kantuen sorkuntzatik lau disko ondu zituen gero: Kea (2003), Saredun eskua (2006), Zuhaitz okerretan gora noa (2008) eta Enaren geometria (2011). Tartean, ugariak izan dira kolaborazioak, musikariekin (Txuma Murugarren, Petti…) nahiz literatur munduko adiskideekin egindakoak (Edorta Jimenez, Kirmen Uribe…); Estepan Urkiaga Lauaxeta poetaren omenezko disko bat (Ehungarrenean hamaika) koordinatu zuen, eta ekoizle modura ere hainbat lan egin izan ditu.

Rafa Rueda abeslari, gitarrista, konpositore eta ekoizlea. (Marisol Ramirez / Argazki Press)

Ilusio eta indarrez hartu gaitu Tolosako Fronton jatetxean. Urtarrilaren 13a da, asteartea, eta asteburura bitartean Rafael Berrio musikari donostiarraren lan berriko kantuak grabatuko ditu Katarain estudioan (Azkarate, Nafarroa). Lan luzea izan du aurrez, baina soseguz egindakoa. Udan jaso zituen Berrioren kantuak, Paradoja izenburua izango duen diskokoak. Haiei jantzi rockeroa ematea izan zuen lehen egitekoa. Musikariak aukeratu eta Berrioren Donostiako lokalean entseguak bideratzea hurrena. Fernando Neirak (baxua), Joseba Baleztenak (gitarra) —Joseba B. Lenoir izen artistikoz—, Felix Buffek (bateria), Rafael Berriok (gitarra eta ahotsa) eta Rafa Ruedak berak (gitarra) osatu dute estudioan grabaketa egin duen boskotea. Ahotsak grabatzea falta dute, eta ondoren postprodukzioa, udaberri aldean diskoa kalean izan dadin. Ekoizle jarduera jolas modura hartzen du Ruedak, baina nabaria du jolas serio eta apasionagarritzat duela. Ekoizle lanaren sekretutxoak aletu ditu, baita musikari bezala egun zein momentutan dagoen eta norantz doan ere.

Rafael Berriok twitterren esana: “Lehengai hauekin, urteko rock disko onena egingo dugu”. Horrela izango da?
Beno, ez dakit, baina oso ona izango dela ziur baietz. Nik ez dakit besteak zertan dabiltzan, baina gu zertan gabiltzan bai. Sekulako abestiak egin ditu Rafak, eta musikari taldea aukeratzerakoan ere bete-betean asmatu duela uste dut. Bostok elkarrekin inoiz jo gabeak ginen, Felix Buffek eta Joseba Baleztenak bai —Willis Drummond taldean—, baina segituan igartzen da konpenetrazioa lortuko den ala ez; lehen akordetik igarri genuen kimika zegoela, eta uste dut ez naizela bakarra gure artean hori pentsatzen duena. Rafa bera eta musikariak oso gustura daude. Baina lehengaia kantuak dira, eta egia esan, sekulakoak egin ditu.

Proiektuaren sortzaile eta gidariak hori esatean ez al dizue presioa gaineratzen?
Guk dakiguna besterik ezin dugu egin. Dakiguna ondo egin, eta berak dakiena ez aldrebestu. Hori da egin behar duguna. Egia esan, oso gustura gaude eta gauzak nahiko erraz ateratzen ari dira. Ez nuke esango presioa edo beldurra daukagunik. Gainera, guztiok gara musikaren munduan ibilitakoak, eta dakizuna baino ez duzunean egin behar presioa ez da handia.

Izen bera izateak baino zerbait gehiagok batuko zintuztete. Zerk?
Hau ez dit Rafak berak esan, baina bere lekuan jarrita pentsatzen dut musikariak bilatzen dituzunean ari zarela beste iritzi baten bila, zure kantuei, zuk sortutakoari beste zerbait gaineratuko dion norbait bilatzen duzula. Musikari bakoitzak badu bere izaera propioa eta horrek ere badu zerikusia aukeraketa egiterakoan, baina nik uste dut bilatzen dena dela zuk egindako hori hobera eraman dezakeen norbait.

Baina zergatik zuregana?
Plus edo gehigarri hori eman niezaiokeela pentsatuko zuelako, nik uste. Eta besteen kasuan ere berdin…

Baina ezagutzen zuen zure lana? Non fitxatu zintuen?
Aspalditik ezagutzen dugu elkar, nahiz eta erlazio handirik ez dugun izan. Berak argi zeukan disko gitarrero bat egin nahi zuela. Eta Joserra Senperenak errioren aurreko bi diskoak ekoitzi zituen] aipatu omen zion nigana jotzeko. Deitu egin zidan, eta hurbiltzea pixkanakoa izan da. Lehenengo kantu batekin probatu genuen. Maketak egiten hasi nintzen eta harremana geroz eta estuagoa izan da.

Jonan Ordorikaren estudioan ari zarete lanean. Bai hura eta baita Berrio bera Lou Reed zale amorratuak dira. Reeden itzala etengabe egongo zen estudioan…
Besteok ere bagara Reed zaleak baina ez neurri berean. Oso zaleak diren bi pertsona elkartu dira, bai. Euskal Herriarekin Reedek izan zuen harremana oso loturik dago Azkarateko estudioarekin eta Tolosako inguru honekin. Hor elkartu dira faktore batzuk…

Hori atmosfera bezala, baina Berriok eskatu dizu ezer konkreturik Reeden erreferentzia aipatuz?
Erreferentzia moduan azaldu da, baina era berean, ez agian Reeden unibertso horretatik ihes egiteko, baina bai aldentzeko jarrera bat izaten ari da Rafa; Reeden estetika edo sonoritate horretan ez zentratzeko ahalegin bat egiten ari da. Ez zaio gustatzen erreferentzia askorik ematea. Aurreprodukzioa egiten dudanean nik badut ohitura nondik-norakoak eta erreferentziak bilatzekoa, nondik bideratu eta zein moldaketa motak egin jakiteko. Baina Rafak esan zidana zen ez zuela argi zer nahi zuen, baina bai zer ez zuen nahi. Lehen kantua moldatu eta entzun genuenean aipatu zidan “honek badu Robert Quineren ukitua”…, baina ez gehiagorik; ez dut uste dabilenik The Velvet edo Reeden ildoaren atzetik, baizik eta espektru sonoro zabalago baten bila.

Eta zer da nahi ez duen hori?
Ez du nahi blues aldera jotzerik, esaterako. Kuriosidade modura, ez zaio bibratoa batere gustatzen. Hori bitxia egin zait, bibratoak ez baitu bideratzen kantu bat, nahiz eta kolore pixka bat eman diezaiokeen. Ari gara pixka bat erabiltzen, baina ez zaio batere gustatzen. Eta ez du nahi efektu handirik ere. Nik ere antzeko iritzia nuen kantuak entzun orduko. Nik ere nahiko lehorra ikusten nuen efektu aldetik. Horretan ari gara, grabaketa lanean. Estudioan batzuetan gauzek zuk espero ez zenuen bidea hartzen dute eta ez dakit non amaituko dugun. Baina abiapuntua hori da.

Joseba Baleztena, Rafael Berrio eta Rafa Rueda, Azkarateko estudioan.

Aurreprodukzioa aipatu duzu kontzeptu modura. Zer da aurreprodukzioa?
Nik aurreprodukzioa deitzen diot kantuak oso modu biluzian jaso, gitarra eta ahotsa baino ez kasu honetan, eta horiek janzteari egileak eman nahi dien moldea kontuan izanik. Rock ildoa landu nahi zuen, eta jantzi nituen gitarrekin, baxuarekin, erritmo batzuk jarriz, eta rock kutsu bat emanez. Maketa bukatzen duzunean kantua jantzita entzun dezakezu, baina ez du zertan jantzi definitiboa izan. Hortik abiatzen zara, baina gero musikari bakoitzak bere apurra aportatzen du, eta kasu honetan musikariak ez dira gainera instrumentista hutsak, kantuen estrukturari dagokionez ere beren iritzia ematen dute. Aurretik daukazun ideia transformatzen joaten da, eta beste kantu bat bihurtzen da. Aurreprodukzioa aipatzen dudanean hasierako abiapuntu horretaz ari naiz, rock jantzi bat duen ideia, lokalera eramana, eta guztion artean moldatua, gero behin-betikoa sortzeko.

Prozesu horrek zenbat iraun du?
Hilabeteak. Bederatzi kantu ziren eta nahiko lasai hasi nintzen. Banekien ez zuela berehalakoan grabatzeko asmorik, abendura arte lokalean sartzeko asmorik. Uztaila aldean hasi nintzen astero kantu bat egiten, lasai, ni ere beste gauza batzuetan nenbilen-eta. Gero, lehen txanda bat egin genuen, ondoren bigarren txanda bat Rafak egin nahi zituen aldaketak gehituz. Eta abenduko azken astean bildu ginen aurrenekoz talde osoarekin, kantuei forma emateko, lokalean lehenengo, eta estudioan gero. Orain grabatu egingo dugu eta gero etorriko da nahasketaren ordua. Hor postprodukzioa deiturikoa iritsiko da. Jonan Ordorikak berak egingo ditu nahasketak. Hautatu egin beharko du. Gitarrak egongo dira aukeran, bateriak…

Grabaketa noiz hasiko duzue eta zenbat denborako kontua izango da?
Atzo [urtarrilak 12] hasi eta astebukaeran amaituko dugu. Gero Rafak ahotsak Madrilen grabatuko ditu. Ahotsei sekulako garrantzia ematen die eta nahi du horretara propio bakarrik egotea. Behin musikarien lana amaituta bakarrik joango da Madrilera ahotsak lasai grabatzera.

Zu ez zara berekin izango ahotsen grabaketan?
Ez dugu zehaztu. Ez dakit. Eskatuko balit, bai. Baina nik uste dut ez lukeela behar gauzak behar bezala joanez gero.

Aurretik, rock lengoaiatik aldendutako bi disko izugarri egin zituen, 1971 eta Diarios; klasikotasunari helduz, orkestrazio ederrekin, chanson-a eta literatur hizkuntza batuz. Ezagutzen zenuen bere aurreko lan hori?
Bai, eta ez nuen imajinatzen orain beste ildo batetik joko zuenik. Nik ere oso gustukoa dut bere lana, batez ere azken bi lan horiek; iruditzen zait sekulako indarra duela letretan. Bizpahiru kontzertutan ikusi izan dut zuzenean, bera bakarrik gitarrarekin, edo bi musikarirekin lagunduta ganbera orkestra txiki bat osatuz. Ez dugu izan aukerarik elkarrekin hitz egiteko une hau iritsi den arte, baina nik gustukoa nuen bere lana.

“Beste batekin lan egin dudanean beti topatu izan dut nik egin nahiko nukeen zerbait”

Ekoizle lana ez da soinu teknikari lana, nahiz eta Euskal Herrian askotan nahasten ditugun bi jarduerok. Zein izaten da zure lehen egitekoa?
Lanean hasi baino lehen kantariarekin edo taldearekin asko hitz egiten dut, somatu zer nahi duten, edo zer den nahi ez dutena, eta gero intuizioari tartea eman. Moldaketa harmonikoak eta moldaketa erritmikoak lantzea izaten da nire lana. Ez naiz oso aditua alde teknikoan; orain artean egin ditudan lanetan, estiloaren arabera, estudio batera edo bestera jo izan dut, teknikari batengana edo besterengana. Nik behar dut konfiantzazko pertsona bat soinu mahaia kontrolatzen duena, nik menderatzen ez dudan alde tekniko hori kontrolatzeko. Nire etxeko lana harmonikoa eta erritmikoa izaten da. Behin hori zirriborratzen dudanean maketen bidez, etorriko litzateke musikariekin lan egiteko tartea, eta askotan musikariek plus bat ematen dizute, zuk landutako ideia hobetu egiten dute, edo zuk aurreikusi ez dituzun gauza batzuk ikusiarazi egiten dizkizute. Kantuak berriro badu hazte prozesu bat, hazi egiten da etengabe. Gero behar da jakitea entseguetan harremanak lantzen musikariekin, psikologia menderatzea. Zenbat eta esperientzia handiagoa izan musikariek, askoz ere errazagoa da dena. Beti izaten dira aurreiritziak, segun eta zein musikari den errazago edo zailago izango dela lan egitea, baina konturatzen zara, zenbat eta ospe handiagoa izan musikari modura, orduan eta errazagoa dela harekin lan egitea. Nik esperientzia izan dut Euskal Herriko musikari handiekin eta baita mundu mailan ibili direnekin, eta…

Eta nabaritu egiten da eskarmentua.
Bai eta ez bakarrik musikari dagokionez, baita harreman pertsonaletan ere. Oso gutxi dira pertsona onak ez diren musikari onak. Edo nik behintzat ez dut hori ikusi.

Musikariaren arabera izango duzu eskua (eta belarria) gehiago edo gutxiago sartzeko aukera…
Idealena izaten da norbaitek zugana jotzen duenean zugan konfiantza itsua izatea, eta zuk proposatutakoa onartzea, baina nik asko eskertzen dut nire ideien gaineko iritziak jasotzea eta inkluso aldaketak proposatzea. Ni ere nire zilborretik ihesean nabil askotan. Konturatzen naiz nik proposatutako hori hobetu egiten dela askotan, eta asko ikasten dut horrela. Nik ez dut inoiz inposatzen, nik proposatzen dudanak ez badu sortzaileak bere sentitzen, ez dauka zentzurik.

Kantu bakoitzari berea ematen saiatzen zara edo diskoak osotasunean koherentzia bat izan dezan?
Uste dut kantu bakoitzari berea ematen saiatzen naizela beti, baina lanak koherentzia bat izaten amaitzen du, hori bilatu gabe ere. Batasun hori berez aurretik ezarrita egoten da. Hasten zara kantu bati berea eman nahian, instrumentu batzuk erabiltzen modu jakin batean, eta koherentzia bat izaten du lanak. Koherentzia hori aldez aurretik ezarrita ez badago, gaizki; lan handiagoa ematen du horrek.

Txuma Murugarren, Rafa Rueda eta Petti. ‘Hauxe’ diskoa grabatu zuten 2006an. (Luis Jauregialtzo / Argazki Press)

Nolatan hasi zinen ekoizle lanetan. Noiz sortu zitzaizun lehen aukera?
Txuma Murugarren unibertsitatetik ezagutzen nuen, eta Hegazkinen arima (2001) diskoa prestatzen ari zela askotan biltzen ginen bere etxean, elkarrekin ibiltzen ginen tabernetan, elkarrekin mozkortzen ginen… Eta halako batean, bere etxean geundela erakutsi zizkidan kantu haiek, eta jolasten hasi nintzen. Hasi nintzen gitarrak grabatzen berak egindako gitarra-ahotsen gainetik. Zera proposatu nion: “Nahi baduzu jantziko dizkizut kantuak!”. Horrela hasi nintzen.

Jolas modura.
Bai. Erraztasuna daukat horretarako. Kantu batean askotan entzuten ditut ez dauden gauzak ere. Batzutan asmatzen dut onerako, beste batzuetan ez. Kantu soil bat entzuterakoan gainerako soinuak entzuten ditut, nahiz eta ez duten zertan izan intrumentazio handiak, eta pentsatzen dut horrek errazten didala ondorengo lana.

Lan egin duzun musikari bakoitzak eman dizu zerbait?
Bai, eta lanaz aparte, ikasketa prozesu izugarria da. Beste batekin lan egin dudanean beti topatu izan dut nik egin nahiko nukeen zerbait, eta inbidia puntu sano bat sentitu izan dut. Oso pertsonalitate desberdinekin lan egiteko aukera izan dut, eta horrek aberasten zaitu izugarri. Sekulako pribilegioa izan da. Eta musikalki ere zer esanik ez. Nahiz eta azken urteetan ildo batean nabilen lanean, oso eklektikotzat daukat nire burua. Jende desberdinarekin lan egiteak haizea ematen dio neure buruari. Ez dut izan aspertzeko betarik. Guztietatik ikasi dut eta denetan ikusi izan ditut nik egin nahi izango nituzkeen gauzak.

Zure hurbileko batzuk aipatuko ditugu. Pettiren On diskoaren ekoizpen musikala egin zenuen. Zer jaso duzu Pettirengandik?
Sekulako naturaltasuna, ahotsaren kontrola zelakoa duen, gitarra jotzaile aparta da, oso umila… eta hori guztia islatu egiten da kantu bat egitean. Hasten zara kantu bat lantzen edo janzten, eta batez ere entsegu lokalean musikariekin jotzen, eta ikusten duzunean zein ondo funtzionatzen duen, esaten duzu: “Arraioa, zergatik ez da nire kantua!”. Halako inbidia sano puntu bat, baina helburua hori sentitzea da. Guztiekin sentitu izan dut hori, egin ditudan gauza guztiekin. Batzuk estilistikoki gertuago sentitu ditut, baina bakoitzak berea eman dit.

Txuma Murugarrenek zer eman dizu?
Asko gustatzen zait Txumak kantuak sortzeko duen prozesua. Testutik abiatzen da beti. Prosa moduan idazten du, bere testuak ez dira kantu tankerakoak. Ez du ematen kantu bihurtzekoak direnik, baina berak oso erraz bihurtzen ditu kantu. Oso intuitiboa da, eta oso argi dauka zer ez duen nahi eta zer nahi duen. Elkarrekin lanean hasi aurretik ere lagunak ginen, eta konfiantzak batzutan talkarako uneak ere sortzen ditu. Behin baino gehiagotan gertatu izan zaigu; berak modu batera ikustea kantu bat eta nik beste era batera. Horretan beti irabazi behar du sortzaileak.

Eta Anje Duhalderekin zer ikasi duzu?
Anjek erabat delegatu zuen Sorminetan (2006) diskoko kantuen atontzea nigan. Gitarra eta ahotsarekin grabatu zuen disko osoa lehenago, eta gero musikariak joan ginen atzetik. Oso bitxia izan zen prozesua. Nik ez nuen hori planteatu hasiera batean. Mikel Krutzaga soinu teknikariak proposatu zigun lan egiteko modu hori. Bitxia iruditu zitzaidan, baina uste dut behin baino gehiagotan errepikatuko dudala lan egiteko modu hori. Anjek ez ditu estudioak oso gustuko, eta naturaltasun puntu hori lortzeko modu onena hori izan liteke, estudioan sartu, kantatu eta gero egin moldaketak.

“Nik ez dut inoiz inposatzen; nik proposatzen dudanak ez badu sortzaileak bere sentitzen, ez dauka zentzurik”

Ekoizlearen figurak beste itzal bat dauka mundu anglosaxoniarrean. Euskal Herrian ez dago erreferentzia handirik. Zuk ba al duzu erreferentziarik?
Ez, egia esan ez. Asko gustatzen zaizkit Kaki Arkarazok egin dituen lanak. Baita Karlos Osinagak egin dituenak ere. Badago jende bat dohain berezia duena, eta hauek horietako bi dira, eredugarriak Euskal Herrikoen artean. Baina ni neu jolasean hasi nintzen, eta jolasean jarraitzen dut. Ez daukat erredu garbirik. Askotan ez ditut ezagutu ere egiten, disko baten aurrean nagoenean begiratzen dudan azken gauza ekoizlearen izena baita. Hemengoak oso gertukoak ditudalako ezagutzen ditut, eta halabeharrez begiratu behar ditudalako baina nazioartekoetan ez.

Paradoja diskorako musikarien hautaketa nola izan zen?
Fernando Neira baxu jotzailea Rafaren lagun mina da. Hasieratik bere ondoan izan du. Gitarretan oinarrituriko disko bat nahi zuen. Nigana jo zuen eta hortik hasi ginen lanean. Galdetu zidan bateria jotzailerik aurreikusten ote nuen. Felixen izena segituan agertu zen. Aspaldian ikusi dudan bateria jotzailerik irekiena da, erregistro zabalenekoa. Oso kreatiboa iruditzen zait. Rafak bere lagun batzuen iritzia ere jaso zuen, Mikel Erentxun edo Diego Vasallorena, eta haiek ere erreferentzia oso onak eman zizkioten Felixen inguruan. Rafak tanteatu zuen Felix, eta hark baietz esatean Joseba Baleztena ekartzea ere ondo egongo zela pentsatu genuen. Pentsatu nuen on egin ziezaiokeela egitasmoari. Gu ere ezustean harrapatu gintuen Rafaren proposamenak eta zerbait interesgarria atera zitekeela pentsatu genuen, eta hala izan da.

Bi gitarra jotzaile, eta biak ondo desberdinak, zu eta Joseba Baleztena. Bakoitzak zer ematen dio proposamenari?
Zaila egiten zait hori definitzea… Futbolaren simila erabiliz esango nuke ni izango nintzatekeela defentsan eta zelai erdian dabilena, eta Joseba izango litzateke zelai erditik aurrerakoa egiten duena. Baina nik ere golak sartzen ditut. Nik oinarria jarriko nuke gehiago. Gitarra bakoitzaren sonoritatean ikus liteke hori. Joseba da gitarra jotzaile bat distira egiten duena, eta ez horrenbeste soinu grabeetara jotzen duena; eta nik, alderantiz, pisu grabe hori badut, distira ez dut hainbeste jorratzen. Gitarra ulertzeko oso modu desberdinak dira. Nire gitarra jotzailerik gustukoenetakoa Robert Smith da, eta suposatzen dut Josebarena beste musika mundu bateko norbait izan daitekeela. Baina ia bateraezinak aurreikus zitezkeen bi kontzeptu horiek ondo uztartuz gero, gauza interesgarriak atera daitezke.

Rafael Berriok euskal musikarekiko errezelo puntu bat azaldu izan du, batez ere 80ko hamarkadatik zetorren kultur tradizio banaketaren ondorioz. Baina Joserra Senperarenarekin lan egin du, Mursegorekin lan egin du, orain zuekin ari da. Bi mundu itxura batean urruneko batzen ari da azkenaldian.
Nik uste dut hizkuntza dela banatu izan gaituena. Bera ez da euskalduna, eta gurea euskal mundua da. Baina hizkuntzatik aparte, ez dut ikusten bestelako desberdintasunik. Musika bera ere bada hizkuntza bat, eta hori amankomunean daukagu eta 80ko hamarkadan ere bazuten. Alde horretatik euskal mundura gerturatzeko nahi bat ere izan dezake. Baina hori berak esan beharko luke.

Literatur zale amorratua da bera, eta zuk literatur munduarekin harreman estua izan duzu. Horrek eman du jokorik estudioan?
Literatura eta zinema egon dira mahai gainean, batez ere kantuaren ildoa zehazterakoan. Baliabideak dira. Zuk zerbait azaldu nahi duzunean eta ez duzunean aurkitzen hitzik egokiena, jotzen duzu konparaketak edo bestelako adibideak erabiltzera. Eta literatur munduko edo zinemaren munduko kontzeptuak baliagarri izan daitezke. “Kantu honek Fellini puntu bat dauka…”. Zinema eta literatura askotan erabili dugu amankomuneko bide hori topatzeko.

Zer iruditzen zaizu Paradoja, entzule gisara?
Rafak lengoaia berezi bat dauka. Musikari askorekin gertatzen da, badirudiela kantu bera egiten ari direla bizitza osoan; neure buruarekin ere gertatzen zait. Horrek baditu bere gauza onak eta ez hain onak. Testuekin ere gauza bera gertatzen da. Akaso kanpotik ez dugu nabaritzen desberdintasun handirik disko batetik bestera, lengoaia hori oso definitua dagoelako. Horrek alde ona du: oso erraz identifikatzen duzula sortzaile edo pertsona bat. Alde horretatik, diskoa izugarria iruditu zait. Bitxikeria modura esango dut: kantuak atontzen nengoela negar egin izan dut, emozioz…

Oso modu bitxian abesten du; erdi kantatuz, erdi deklamatuz. Beste ahotsik sartzeko asmorik baduzue?
Asmoa badugu. Baina oso arriskutsua da, ahotsak uztartzea ez baita hain erraza. Berak esan digu bai Josebari eta baita niri ere koroak egin nahiko lituzkeela. Lokalean ez ditugu landu, eta ikusiko dugu, ez baita lan erraza. Bi ahotsak ondo izanik ere, askotan ez baitute ondo elkar hartzen.

PI.L.T.: Rafa Rueda, Aitor Abio, David Gonzalez eta Jose Manuel Sampedro ‘Xanpe’.

Oraindik Pi.LT. itzultzeko eskatzen dizute?
Bai, eskatzen dute, baina gu ez ginen izan talde bat horrenbesteko arrakasta izan zuenik…

Ez, baina belaunaldi bati eragin ziona bai.
Bai, baina ni ez naiz batere atzera begirazalea. Inoiz kritikatu izan dut pausu hori eman izan  dutenak ere, ez taldea bera, baina bai itzultzeko arrazoiak eta egoera. Ez dut baztertzen agian noizbait pare bat kontzertu emateko bilduko garenik, baina nagia ere ematen dit. Batetik, musikalki beste mundu batean ikusten dudalako nire burua gaur egun. Beste alde batetik, ez dakit zer puntutaraino zentzua duen nostalgia horri berriro tartea ematea. Onartzen dut oso gauza onak egin genituela eta gehien faltan botatzen dudana da talde baten babesa, talde sentitzea eta ez lana etxean bakarrik egitea. Batzuetan pentsatzen dut batuko bagina eta egingo bagenu kontzertu bat agian ez zela horrenbeste jende etorriko. Musikalki ez badit ekarpenik egiten, nostalgiagatik bakarrik ez nuke egingo behintzat. Eta batez ere nire burua nahiko urrun ikusten dut estetikoki… baina ez dut baztertzen, hala ere.

Bakarlari modura ere bide bat egin duzu jada. Lau disko eta hamaika kontzertu. Zein unetan ikusten duzu zeure burua? 
Ziklo bat bukatu nahian nabil nolabait, eta proiektu berri batean lanean ere bai. Estilo aldaketa nabarmena izango duen proiektu batean. Bakarlari edo kantugile bezala abiatu nintzen ikasketa prozesu batean. Eta konturatu naiz lau disko egin ostean sentitzen dudala nire burua orain lengoaia hori menperatzen. Eta atzera begira, egin ditudan diskoetan ikusten ditut gauza positiboak, baina beste gauza batzuk ezjakintasun edo ezgaitasun batetik sortu izandakoak ere bai.

Zein dira gabezia horiek? 
Batez ere lehen bi diskoetakoak —Kea (2003) eta Saredun eskua (2006)— . Eta batez ere ahotsaren erabilerari buruz ari naiz. Aspaldi honetan ibili izan naiz disko zaharrak berriro entzuten, eta gogoa daukat kantu batzuk aukeratu eta berriro grabatzeko, lau disko horietatik niretzat borobilen diren kantuak berriz hartu eta ondo kantatzeko, edo behintzat orain kantatzen dudan bezala kantatzeko. Uste dut gauza interesgarriak egin izan ditudala eta orain badudala beste gaitasun bat une hartan ez nuena… eta gusturago geratuko naizela. Halere ez dut etapa hori erabat itxiko, zeren gustatzen zait pop songwriter-aren rollo hori.

Zer entzuten duzu kantu zahar horiek entzuten dituzunean?
Lau disko erabili ditut kantatzen ikasteko, beste erregistro batetik nentorren non ahotsa ez zen horren garrantzitsua. Hasi nintzen pop kantuak egiten, eta hor ahotsak hartzen du beste garrantzia bat. Uste dut oso gauza interesgarriak egin ditudala konposaketa mailan, eta sorkuntza mailan, baina ez ditudala borobildu ahotsak ez duelako maila bera eman. Uste dut egun badudala modua gusturago geratzeko kantu horiekin. Hori jende askori gertatzen zaio…

 “Uste dut oso gauza interesgarriak egin ditudala konposaketa mailan, eta sorkuntza mailan, baina ez ditudala borobildu ahotsak ez duelako maila bera eman”

Baina normalean ez dute hobetzeko ariketa hori gauzatzen berriro grabatuz. 
Bai, egia da. Galdetu egin behar diet ingurukoei eta lagunei, akaso esango didatelako zorokeria dela, baina egin nahi nuke, sentitzen baitut ez direla bukatutako lanak, eta hobetzeko asmoa eta aukera badut saiatuko naiz egiten.

Eta zein da proiektu berria?  
Aritz Aranburu Split 77 taldeko abeslari izandakoarekin biltzen ari naiz. Ez dakigu noiz bukatuko dugun edo noiz erakutsiko dugun zerbait. Abiapuntua kantuak izan ziren, eta gero dekonstrukzio prozesu batean sartu ginen. Ez da elektronika, baina hortik abiatuta, LCD Soundsystem-en tankeran edo ari gara. Neurria hartzen ari gara; batez ere ni. Badaukat reset egiteko gogoa eta beste atmosfera batzuetan aritzekoa…

Baina gitarrak ere bere lekua izanez?  
Ez horrenbeste. Gitarraren erabilera aldatu egin beharko nuke. Egongo da, azken finean nire instrumentua baita, baina hori da erronka niretzat. Nire egiteko modua eta jotzeko modua berrasmatu beharko dut eta hori interesgarria zait.

Radioheadek eta Thom Yorkek egindako bidearen zantzurik izan dezake, sumatzen dudanez…
Ez dakit zertan bukatuko duen, baina niretzat sekulako ostikada kontzeptuala izan da, batez ere Aritzekin biltzea, eta hark zabaltzen dizkidan bide horietan ibiltzen hastea. Eta, bai, batzuetan orain lantzen ari garenak badu Thom Yorkek bakarkako disko esperimental horietan egindakoarekin parekotasunik. Baina uste dut banda bat osatuko dugula, orkestra elektriko-teknologiko antzeko bat egin nahi genuke.