«Nire askatasuna hasten da ezetz esanez»

Hasieran, zelten ondarearekin Dan Ar Braz artista bretoiak kultura zeltikoak oinarri muntatu zuen proiektuaren itxurako zerbait egitea zuen nahi Peio Serbiellek (Maule, 1955), euskal musikan oinarritua. Baina, azkenean, denbora aitzina joan da. Eta tartean presondegi zigorra. Hamasei hilabetez preso atxiki zuten, eta ondotik sei urteko askatasun mugatua ukan du. ETAko zuzendaritza aterpetzea leporatu dio Frantziako Justiziak. Urteak aitzinatu arau, zailtasunak jin, zailtasunak joan, denborarekin berriz moldatuz joan da hasierako ideia hori. Orain, trilogia da bere proiektuaren ideia. Hiru disko, mintzaldi-eztabaida, kontzertu eta dokumental baten perspektiban. Horretarako, hainbat erakunderekin ari da biltzen. Dela Baionako Merkataritza eta Industria Ganbera, Hemen eta Herrikoa…; baita, besteak beste, Bretainiako ordezkariekin ere. Proiektua defenditzen, dirua biltzen, konbentzitzen, bilkura anitz egin eta egitekoak ditu artistak: «Business-ean gaude. Enpresaburuak gara. Diruaren bila goaz, beharrez enpresengana».

Trilogia baten bigarren alea kaleratu berri du Peio Serbiellek. (Aurore Lucas)

Eztabaiden gai nagusia nortasuna izatea du asmoa: «Bere baitan hetsia egoteari lotua ez den nortasun bat, baina bai unibertsaltasunera egin jauzi bezala». H. K. Records bere ekoizpen etxea sorturik, Naiz diskoarekin hasi zen 2007an. Orain, Zara diskoa du aurkezten. Zelten munduarekin trukatzen duen diskoa dela dio artistak. Grabazioan, Gilles Servat eta Konogan An Habask artista bretoiak eta Karen Matheson kantari eskoziarrak, Gwened (Vannes) herriko Diwan eskolako haurrekin eta Donostiako Zurriolakoekin parte hartu dute. Musika aldetik, Serbielleren usaiako estiloaren haritik doa Zara. Euskaraz gain, bretoierazko, gaelikozko eta ingelesezko pasarte batzuekin; baita “Contre la haine” frantsesezko testu irakurriarekin ere. Astelehenean, Sarako Idazleen Biltzarrean izanen da.

Hainbeste business konturekin, ez ote zara Peio Serbielle marka bat bilakatzearen beldur? Euskal Herriaren irudiari lotu, eta Euskal Herria saltzen duena?
Ez. Ez gara horretan. Badakizu, Universal etxearen barneko Polygram diskoetxean sartu nintzelarik, multinazional bati nire arima saldu niola esan zidan norbaitek. Nik orduan ihardetsi niona hauxe izan zen: «Multinazional bati esker France Inter irratiko emankizunetara gonbidatzen bagaituzte, festibal batzuetan parte hartzen ahal badugu, ez da problemarik». Peio Serbielle webgunean sartzen bazara, ikusiko duzu nola ez diren galdu 1994tik erran ditugunak. Ni ari naiz, eta nirekin batera beste batzuk, baliabideak non dauden begiratzen. Zein diren aukerak. Diren aukerekin gauzak aitzinarazteko. Ez gelditzeko bakarrik Sarrikotapean. Ni profesionala naiz, eta beharrezkoa zait ikustea musikaren egiteko zein diren dauden baliabideak, egiturak.

Multinazional horiengana joatea pario bat izan zen zuretzat?
Esplikatuko dizut. Nik Coca Colak emanik 15.000 euro jaso izan ditut. Hori posible izan da Jean Louis Foulquierri esker. France Inter irratiko Pollen emankizuna zuen, eta Francofolies jaialdiko arduraduna zen. Jaialdi horretan parte hartu nuen 1991n. Agorilarekin atera nuen lehen diskoa Foulquierri bidali nion. Ez nuke erranen disko ederra denik. Lehen diskoa zen, ez zen bukatua. Baina bidali nion. Euskal Herrira etorri zen Merkataritza eta Industria Ganberak gonbidaturik. Pollen emankizuneko grabazio bat bertan egin zuen, Anje Duhalde eta horrelakoekin. Hortik pozik atera ziren. Harekin zen Didier Varrod ere, gaur egun France Interreko musikaren zuzendaria. Eta horrela hasi ginen. “Erran bezate” kantua, Itxaro Bordak idatzi hitzekin, ez dakit zenbat aldiz pasatu zuten irratian. Oraindik gogoan dut nola etxe triste batean bizi nintzen garai hartan. Ez nuen batere dirurik. Eta Francofoliesetara gonbidatu ninduen Foulquierrek. 1991ko uda zen. Gau hartan Liane Foly eta Veronique Sanson aritu ziren. Ni pasatu nintzelarik 22:30 ziren. 15.000 lagunen aitzinean.

Eta euskaraz kantatuz.
Eta bai, “Koblalariak” kantua. Beti segitu dut euskaraz kantatzen.

Eta berriz itzultzeko Coca Colak eman dirutza horretara, zer izan zen xuxen hori? 
1992an Foulquierrek etorkizun ederreko artista hautatzeko lehiaketa bat antolatu zuen. Coca Colak eman dirutza zen saria. Bost ginen lehian. Mc Solaar eta Nouvelle Polyfonie Corse, besteak beste.

Eta zuk zenuen irabazi?
Jendeak hala bozkatu zuen, bai, irratira deituz. Baina Coca Colak ez zuen diru hori eman nahi izan. Polydorrekoek klip bat egin nahi izan zuten horrekin. Baina proposatzen zizkidaten klip guztiak pitokeriak ziren. Erran genien ez genituela horrelakoak eginen. Egon ginen sei hilabete dirua ukitu gabe. Azkenean, eman ziguten. Guk erran genien diru hori behar genuela guk erabaki proiektuetarako. Eta multinazional batean ginen. Multinazional batean sartzen zarelarik horrek ez du erran nahi multinazionalekoak uzten dituzula gauza guztiak erabakitzera. Nik badakit gauza bat, eta hau da: nire askatasuna hasten da ezetz esatetik. Ez dut segidan ezetz esaten. Esaten dut ezetz ez naizelarik ados, ez zaidalarik komeni. Baina ados baldin banaiz, baietz esaten dut. Baina baditut nihauren ideiak ere. Orduan beti horretan gaude. Saiatzen, borrokatzen, egiten ditugun proiektuak aurrerarazten.

Non duzu muga?
Ez da mugarik. Diskoarena musika egitea da. Hori egina delarik egiten dut gaineratekoa. Baina ez dut egiten kanta bat Top 50ean sartzeko. Horretaz bost axola. Badakit nola egiten diren gauza horiek. Baina horrelakoak tontokeriak dira, eta hori, gero eta gehiago. Guk Parisen ari den prentsa arduradun bat kontratatu dugu. Munduko musikak programatzen dituzten gelekin ari da lanean. Naiz diskoarekin egin zuen lana polita izan zen, eta, beraz, harekin segitzen dugu. Horretan gaude. Enpresaburu gara. Dirua aurkitzen dugu, inbertitzen dugu, berriz inbertitzen dugu eta berriz abiatzen gara.

Munduko Musika edo World Music sailaz ari zarela, sail horrek badu alde perbertso bat, ezta? Kultura menderatzaileen ondoan beste kulturei leku onargarri bat egiteko asmatua edo. Zuk zer diozu horretaz?
Ez da horrela ikusi behar. Badira horrelakoak ere. Bialek egun batez erran zidan Luis Mariano kantatu nahi banuen Le Chatelet aretoa alokatuko zidala.

Bialek?
Robert Bialek, ene orduko managerrak. Michel Fugain eta gisa bereko artistez ere arduratu zen. Baina nik erantzun nion ezetz, ez nuela horrelakorik kantatu nahi. Jacques Brel edo Leo Ferre kantatzea nahiago nukeela. Baina, dena dela, beti lehentasuna ematen diot euskarari. Zara diskoan ingelesez kantatzen dut, eta badut frantsesez ere testu bat. Ez baitut erran nahi frantsesaren kontra naizenik. Frantsesezko lizentzia bat ukana dut, baina jarrera bat da. Jarrera politiko bat da. Hala erran nion Foulquierri. Gure hizkuntza errespetatua izan behar da… Begira: 1999an France Inter-ko Diagonales emankizunera gonbidatu ninduten. Hizkuntza gutxituen ituna zen eztabaida. Gonbidatuen artean Georges Sarre diputatua zegoen. Aurkezten naute euskal kantari bezala, eta orduan Sarrek erraten du: «A, frantses ttipi bat orduan!». Zer egin dezakezu horrelakoetan? Zartako bat eman? Ez. Uzten duzu bere horretan, eta joaten zara mahaira eta eztabaidan hasten zara. Horretan gaude. Ez dugu uzten pasatzen.

Euskara errespetarazi behar dela diozu…
Euskara eta garena. Zarena.

Euskararen errespetuaz ari zarela, horregatik duzu euskaraz kantatzen?
Eta bai. Eta gauza bat gehiago. Adibidez, Belgikara joan garelarik 2012an nire kontrol judiziala gelditu zelarik, hango eskola bat euskaraz kantatzera gonbidatu nuen. Horren azaltzeko irudi bat bururatzen zait. Mahai batean gaudela, hautua dugu: elkarrekin bazkaldu, ala ez. Hori jakin behar da. Besterik gabe. Ez badugu elkarrekin bazkaldu behar, jan dezazula ni gabe. Ni banoa. Ez dut denborarik galtzeko. Hori da benetako bakea.

Berriz World Musicera itzultzeko: zuk nola bizi duzu etiketa? 
Europe 1 irratian egun batez emankizun bat egin nuen Marc Toescarekin. Toesca Top 50 horren arduraduna izan da Alain Gardinierrekin. Emankizunera iritsi nintzelarik, Peio Serbielle Varieté International sailean ikusi nuen. Biziki kontent nintzen, nazioartean sartu izanaz, euskalduna izanki. Ez dut World Music etiketan sartu nahi. Baina egia da gure musika sartzen dela Erregionalismo edo World Music sailean.

Eta zuk zer nahiago?
Nik Machadok dioena berriz hartzen dut: «Unibertsala izan nahi baduzu, mintzatu zure herriaz». Baina multinazionalek-eta etiketak behar dituzte, eta saltegietan-eta diskoak sailkatuak dira. Eta sailkapen horien artean World Music saila badago. Munduko musika erran nahi du horrek. Hori biziki polita da.

Baina bada ikuspegi politiko bat ere izen horren gibelean. Ez da edozein munduko musika sartzen hor. Rachid Taha artistak, adibidez, salatu izan du Frantziak kategoria horretan sartu izana bere musika; hark dio rocka dela sinpleki. 
Multinazionalek bultzatutako etiketa bat da. Baina hori ez da inportanta. Inportanta dena da zuk proiektu batean ematen duzuna. Proiektu horren defendatzeko zuk jartzen dituzun baliabideak.

Zara diskoko azalean ageri da haur bat, globo bat besarkatzen, biziki World Music egiten du…
Ez. Bake mezu bat dakar. Isabelle Couquiaudek du egina. Entzunarazi dizkiot musikak, eta bi hilabeteren buruan bost proposamenekin etorri zait. Guk, gure indarrarekin, gure izateko manerarekin mundua besarkatu behar dugu, nahitaez. Bere ezberdintasunekin. Eta hori ez da World Music istorio bat. Filosofia bat da hori. Bake filosofia bat. Diskoan agertzen den testuan hauxe erraten dut: «Bestea ez da lanjer bat, bestea suerte bat da». Horrela hartu behar da. Bestela frantsesa ez den oro haizatzen da. Niri gustatzen zaidana da Euskal Herria Hamaika Kolore kontu hori. Ez naiz oraindik haiekin harremanetan jarri, baina horrela da aritu behar. Parisko hainbat kontakturi ekimenaren berri eman diet. Hori da euskalduna izatea.

(Berria egunkarian, 2015eko apirilaren 4an argitaratutako elkarrizketa)