“Harro gaude sortu dugun soinuaz, ez du erreferente zuzenik”

Koloreak du izena Habi bikoteak abenduaren 1ean kaleratuko duen diskoak; eurek diseinaturiko azal ilun eta dotorea du, ordea. 2019an Loratu lehen lana kaleratu eta ibilbidearen lehenengo pausoak eman ondoren, 2020. urte nahasi hau probestu dute Yeray Gascon eta Jon Ander Artolak estudioan sartu eta zortzi kantu grabatzeko. Koloreak barrenean topatuko ote ditugun jakiteko grina piztu zait lehenengo kolpean. Orratza diskoaren gainean pausatu eta ezagutu dezagun zer duten eskaintzeko.

Yerai Gascon + Jon Ander Artola = Habi.

“Kiratsa”, lehenengo kantua. “… galdu da arriskuaren sena” esaldiak piztu dit interesa. Diskoaren prestaketa prozesu honetan arriskurik hartu al duzue?
YERAI GASCON: Aurreko diskoaren motxila genuen gainean eta hasieratik hartu zuen pisua horrek bigarrengo honetan. Aurretik definituta genuen soinua errespetatu behar genuen eta horrek ekarri dio oreka bat mantentzeko beharra bigarren diskoari, segurtasun baten beharra, alegia. Bestalde, maiatzean grabatu genuen, neurri gogorrak genituen pandemiarengatik. Esaterako, lokalean ezin genuen elkartu eta kantuak otsailetik jo gabe genituen. Grabaketa bera ere berezia izan zen. Berriro ere klaketarik gabe eta batera jotzera animatu ginen, gitarrarik bikoiztu gabe. Dena joaldi bakarrean lortzera joan gara, eta horrek ematen dio biok dugun feeling hori, gure ustez. Lehen aldiz berramplifikazioa egin dugu; beraz, ez genuen hasieratik busti beharrik izan gitarren soinuarekin. Erabaki honek kantuz kantu soinu propioa sortzeko aukera gehiago eman digu.

“Ibili”, bigarren kantua. Nola ibili zarete orain arte musikaren ibilbide honetan? Nora jo nahiko zenukete?
Y.G.: Izugarria izan da oholtzara pausoa ematea. Lokaletik kantuak atera eta jendeari zabaltzeak errespetu handia ematen du beti, eta bereziki niri, beldur eszenikoa izan dut eta txikitatik. Aldaketa pertsonal handia izan da jendearen aurrera abestera ateratzea.
JON ANDER ARTOLA: Eszenatokira igotzeak beti du xarma berezi bat. Habirekin hasi baino lehen kontzertu askotara joatekoak izan gara biak eta oraindik jarraitzen dugu eta jarraituko dugu joaten. Orain batzuetan eszenatoki gainean egotea tokatzen zaigu eta beti esaten diogu elkarri gozatzera atera behar dugula, ez dakigu noiz arte iraungo duen honek, beraz, beti irteten gara ondo pasatzera, eta hori nabaritzen dela uste dut.
Y.G.: Beti esaten dugu gauza bera, baina musikak ekartzen duen gauzarik onena beste taldeak ezagutzea da, jendeak eta aretoek ematen dizutena ez dizu beste ezerk ematen. Miresten dituzun artistak ezagutu eta denborarekin lagun bilakatzeak sortzen jarraitzeko indarra ematen duela esango nuke. Beti daude gorabeherak, bolo txarrak eta bolo arraroak, baina ongi ibili garela esango nuke orokorrean. Lehen diskoa 2019an kaleratu genuen eta ia ez dugu zuzenean aurkezteko aukerarik izan, baina ezin genuen egonean gelditu pandemiaren aurrean, sortuak genituen kantuak grabatu behar genituen.
Nora jo nahi dugun? Ez dakigu nora iritsiko garen, baina beti aurrera begira gaude. Sortu eta elkarbanatu. Eta ahal bada beti lagunez inguratuta.

“Berriro ere klaketarik gabe eta batera joz grabatu dugu diskoa, gitarrarik bikoiztu gabe. Dena joaldi bakarrean lortzera joan gara”

“Koloreak”, diskoari izena ematen dion kantua. Zergatik Koloreak? 
Y.G.: Hasiera batean proiektuak beste izen bat eduki behar zuen, beste ordena bat eta beste intentzio batzuekin aurkezteko grina genuen. Esaterako, bi EP, edo singleak edo zer dakit… Formula berriak bilatzen ari ginen berrasmatu ezin daitekeen zerbait berrasmatu asmoz. Behin kantu guztiak grabatuta genituela eta kanturen baten berramplifikazioa bukatzean, kafe bat hartzera atera ginen estudioko kafe makinara. Ordurarte grabatuta genuen guztia entzun genuen hirurok eta Victor Sanchez teknikariak soinu eta egituren aniztasunari erreferentzia eginez horrelako zeozer esan zuen: “Disko honek kolore asko ditu, ezta?”. Kantuak erabaki bat hartzearen garrantziaz hitz egiten du eta zure konfort burbuila horretatik ateratzeko beharraz, momentuan komeni dena dela jakinda, erabaki onena izango ez den arren. Alegia, zure onuraren bilaketa prozesuan gauza txarrekin ere topo egingo duzula. Beraz, oso argi ikusi genuen hirurok.

“… eta harekin ausartu nintzen urrunera zabalduz hegoak” (“Hegoak”). Kantuen izenburuetan hitz bakarra erabiltzen duzuen arren, barruan mami asko gordetzen duten kantuak dira.
Y.G.: Saiatzen gara mezuak ezkutatzen. Ideia nagusiak botatzen ditugu gehienetan baina oso kantu pertsonalak dira denak. Kasu askotan zaila da zergatik idazten dituzun aitortzen, nahiz eta gehienetan argi ikusten den zein den kantuaren esanahia. Jendeak kantua bere istorio pertsonalarekin alderatzea ere gustatzen zaigu, eta bakoitzarentzako esanahi propioa izan dezakeela pentsatzea. Hitz bakarra jartzearena lehen diskotik herentziaz jaso dugun zerbait da. Kantu baten mami guztia hitz bakarrean laburtzea asko gustatzen zaigun zerbait da. Agian biak diseinatzaileak garelako da, diseinuaren funtsa horretan baitatza. Gure xedea, gutxienekoekin ahal dugun guztia esatea da. Bi izateak ere hori errazten du.

“Harri”, lehenengo aurrerapen kantua, uztailean kaleratu zenuten. Ordurako disko osoa grabatuta zenuten? Erritmo bizia duzue kantuak sortzerako orduan: bi urtetan bi disko. Noiz sortu dira kantu hauek?
Y.G.: Hasteko, esan beharra dago diskoa ez dugula konfinamenduan sortu, kantuak otsailerako prest baikenituen eta baita aurten grabatzeko intentzioa ere. Baina pandemiak zertxobait aldrebestu zuen gure nahia. “Harri” beste kantu guztiekin batera grabatu genuen, bai, eta oso argi ikusi genuen aurrerapen kantua izan behar zuela. Ez dakigu zehazki zer den baina zerbait desberdina duela esango nuke, eta “zerbait” horrek oso itsaskorra egiten du buruan. Lehen diskoko “Badakit” kantuarekin bezala gertatu zitzaion Victorri, oraindik ez zekien kantuak zein izen zuen ere, baina denbora guztian ahopean abesten zuen. Horrek pistak eman zizkigun guri ere. Bestalde, bigarren lan hau ere denboran zehar sortutako ideia zaharren eta kantu berrien nahasketa bat da. Esaterako, “Ibili” kantua 2010ean uste dut idatzi nuela, nerabe bat besterik ez nintzela. Eta “Zelatan” kantua gure lehen kontzertuan jo genuen, lehen diskoa grabatu eta egun batzuetara egin genuen. “Koloreak” ere ez dakit zehazki noiztik dagoen nire buruan bueltaka beste melodia batekin. Nahiz eta kantuak normalean nik idazten ditudan, beti egituratzen ditugu bion artean. Lokalera inkoherentzia duen zerbaitekin iristen naiz eta Jon Anderrek ematen dio zentzua guztiari. Kasu honetan, Victorrek gurekin egin duen lana goraipatu behar dugu. Lokalean ezin elkartu izanak arazo bat suposatzen zuen grabaketarako eta berak lagundu zigun. Estudioko bi egun pasa zituen gurekin eserita kantuak entzun eta detaileak fintzen. Ekoizpen lanak oso fin egin ditu gure soinua guztiz errespetatuz. Esan daiteke Victor Habiko hirugarren kidea dela, ekoizpena, grabazioa, masterizazioa eta zuzenekoak gurekin egiten baititu.

“Pareidolia”. Wikipediaren arabera, ausazko irudi batean itxura ezaguna duten irudiak osatzeko gizakiok dugun joera azaltzeko erabiltzen den fenomenoa da. Diskoaren prestaketa zer moduzkoa izan da? Edozein tokitan gitarra eta bateriaren irudiak sortzeko adinako obsesioa sortu dizue? Edo modu naturalean joan dira kantuak sortzen, gehiegi estutu gabe?
Y.G.: Modu naturalean sortzen dira. Beti ere goibeltasun egoera batetik. Antzeman daiteke gure kantuak doinuz tristeak direla eta letra asko oso gogorrak. Baina bai, beti daukagu instrumentu bat eskura;  lanean, etxean edota lokalean sortzen dugu. Dena den, inoiz ez diogu gure buruari kantu kopuru bat edo data bat inposatu, oso naturalki sortu dira bi diskoak.
J.A.A.: Egia da disko honetan kritikoagoak izan garela. Buelta gehiago eman dizkiegu kanta gehienei, argi daukagu gure soinua eta estiloa zein diren eta horrek kantak borobiltzera eraman gaitu. Disko hau borobilagoa dela iruditzen zait zentzu guztietan.

Azken aurreneko kantuan, “Antzerkia”-n, “jendea begira daukat” aipatzen duzue. Pentsatzen dut bi taldekide izaterakoan zuzenean jendea zuei bioi begira-begira izango duzuela. Zer moduz daramazue sentsazio hori? Ardura handia sentitzen al duzue?
Y.G.: Zuzenekoak guretzako oso garrantzitsuak dira, eta beti dago presioa. Nire kasuan, nahigabe begiak itxita ditudala edo behera begira abesten dut, beraz jendeari ez diot asko erreparatzen. Bestalde, oraingo egoerak ez dauka zerikusirik lehengoarekin. Jendea eserita dagoenean, musukoa jarrita, tragorik gabe, aldamenekoekin hitz egin gabe… Horrek presio handiagoa sortzen du musikariarengan. Ez dago akatsentzako eremurik. Hobeak izatera behartu gaitu egoera honek inoiz baino atentzio handiagoa dugulako orain.
J.A.A.: Ardura baino gehiago, errespetua. Gure kontzertu batera etortzen den pertsona horrek denbora hori gurekin pasatzea erabaki du, beste guztia utzi eta gu ikustera etorri da. Horregatik errespetua zor diogu, gure musikarekin gozatzea da gure helburua, bai guk eta bai jendeak.

“Zelatan”, azkena. Nori ari zarete zulo batetik begira? Non bilatzen duzue inspirazioa?
Y.G.: Pertsonalki oso harro nago sortu dugun soinuaz. Uste dut nahiko propioa dela eta ez dagoela zuzeneko erreferenterik. Ez dugu nahita egin, sortu da eta kito. Hau da Jon Ander eta Yerayen sinergiak ematen duen emaitza. Inora begira egon gabe, batak besteari ematen dionaren emaitza dela esango nuke. Ez dakit euskaldunon joera bat den edo beste leku batzuetan ere talde berriak betiko bi taldeekin konparatzen diren. Entzun izan dut Berri Txarrak edo Willis Drummond bezalako taldeen antza hartzen digutela, baina ez nago batere ados. Gure kantu berriak gertuko lagunei haien iritzia jasotzeko jartzen dizkiegunean, inoiz ez dute jakin erreferente bat aipatzen. Egia da Jon Ander eta biok antzeko musika entzuten dugula. Nik oso gustuko dut post-rocka edo post-hardcorea baina baita kantautore izaera ere, eta denetarik entzuten dut egunerokoan. Erreferente pertsonal bat eman beharko banu Songs: Ohia aipatuko nuke, espresio eta soinu goibelari dagokionez. Indarrak aldiz, Incubus edo Alexis on Fire bezalako taldeekin zerikusia duela esatea gustatuko litzaidake. Ez dut uste erreferente zuzenik dugunik, baina ziur nago hezi gaituzten taldeek sortutako doinuak atzean dauzkagula.
J.A.A.: Nire kasuan, inspirazioa disziplina ezberdinetan bilatzen dut. Nire egunerokotasunean eduki bisual asko dago, askotan irudi hauek musikatzea gustatzen zait. “Zein musika jarriko nioke kartel honi?”. Ia egun osoa musika entzuten pasatzen dut, disko osoak entzutea gustatzen zait gehienetan, eta batez ere erritmoetan jartzen dut arreta. Oraintxe talde hauekin nabil tope: Biffy Clyro, Izaki Gardenak, Cala Vento, Marmozets…

Musikalki disko iluna da orokorrean, malenkoniatsua, lehenengo diskoaren segida dirudi. Baina kantuetan istorio desberdinak kontatzen direla iruditu zait, ia film bateko eszenak balira bezala. Habi unibertsoa sortu duzue estetika eta soinu aldetik. Nahita egin duzuen zerbait izan da?
Y.G.: Ez dut uste orain arte egin dugun ezer nahita izan denik. Jon Ander eta bion ausazko elkartze baten ondorioa da dena. Egun ilunak pasa ditugu biok bizitzan, sortu aurretik eta sortu bitartean, eta proiektua hori guztia askatzeko baliatu dugula ikusten dugu orain. Dena den, prozesuan zehar ez genekien zertan ari ginen. “Hitzak” kantua izan zen sortu genuen lehen kantua, eta inoiz ez dut entzun beste kantu antzekorik, ez nuen heldulekurik hori sortzeko. Jon Anderrek zuzendu ninduen horra, baina esango nuke berak ere ez zekiela zehazki zer ari zen egiten kantu horrekin. Gaur uste dut taldea definitzen duen kantua dela, soinu eta egiturari dagokionez. Espero dut kantu horrek sortzen dituen antzeko sentsazioak sortzea disko honek jendearengan.

“Ez dut uste orain arte egin dugun ezer nahita izan denik. Jon Ander eta bion ausazko elkartze baten ondorioa da dena”

Diskoaren diseinuak badu sorpresaren bat gordeta, baina handiena diseinua zuena dela irakurri dudanean hartu dut. Musikari izateaz gain diseinatzaile, margolari, maketatzaile…
Y.G.: ”Zuk zeuk egin” baino “zuk zeuk pagatu” filosofiarekin gatoz bat. Egia da biok diseinatzaileak garela, marrazketan ere adituak, eta estilo propioa dugula. Jon Ander izan da bigarren disko honetan diseinuaren arduradun nagusia, nik bidelagun lana besterik ez dut egin. Izan ere, bere estiloak eta aukeratu dugun izenak primeran egiten dute bat. Berak kolore masa eta formekin jolas bisualak sortzen ditu, eta beraz, aproposa ikusi genuen. Webgunea ere (habi.eus) guk sortu dugu hutsetik. Merchandisinga eta bigarren lana erosteko aukera dago bertan.
J.A.A.: Oso ondo pasa dugu bigarren lan honen diseinua egiten. Esan bezala, biak diseinatzaileak gara eta hauxe da gure ogibidea, baina horrelako gauzak egiteak gure egunerokotasunetik aldentzen laguntzen digu.

Bi diskoak Elkar estudioan grabatu dituzue Victor Sanchezen laguntzarekin. Lehenengo esperientzia ona izan zen seinale. Soinu garbi eta lodia iruditu zait, Drop D afinazioaren boterearekin eta, bikotea izanik ere, ez dut beste instrumenturik faltan sumatu. Nolakoak izan dira grabaketa egunak?
Y.G.: Victorrekin grabatzea oso erraza da beti. Oso laguna dugu eta horrek giro polita sortzen du grabaketaren tentsiopean. Lehen lanak zortzi kantu ditu, eta bi egunetan grabatu genuen. Bigarren lan honek ere zortzi kantu ditu, bi egunetan grabatu genituen eta beste egun batean berranplifikazioak egin; beraz, imajina dezakezu zenbat orduko lanaldiak egin genituen estudioan. Nik uste dut Victorrekin daukagun harremanak egiten duela hori posible. Habirenak ez diren beste gauza batzuk ere grabatu ditugu eta, esaterako, kantu bat egiteko bi egun hartu behar izan genituen. Jon Anderrek eta biok oso ondo ulertzen dugu lokal, oholtza zein estudioan.

Elkarren grabatu eta Elkarrekin elkarlanean kaleratuko duzue diskoa. Rockari dagokionez behintzat, azken aldian geldi samar sumatzen genuen Elkar, lan zaharrak berrargitaratzen zituen baina ez zegoen mugimendu handirik bestela. Zer moduzko esperientzia izan diskoetxearekin lan egitea? Nola ikusten duzue gaur egungo egoera, autoekoizpenak, disketxeak, kolektiboak etabar?
Y.G.: Guk lehen diskoa autoekoizpen bezala argitaratu genuen, eta bigarren honek ere hala izan behar zuen hasiera batean. “Harri” singlea atera genuenean Jitu [Andres Kamio] jarri zen gurekin harremanetan eta koedizio bat proposatu zigun. Guretzako izugarria da atzean Elkar bezalako diskoetxe bat edukitzea. Gure proiektua bultzatu nahi izatea eta agian guk egin ezingo genituzkeen gauzak proposatzea. Autoekoizpenak gauza asko egin gabe geratzea dakar, dena zuk egin behar duzulako eta ezin duzulako iritsi. Egia da Elkarrek ez duela aspaldi rocka edo dena delakoa bultzatu, uste dut beste gauza batzuetan ibili dela, baina dakidanez odol berriturik datoz, gauzak egiteko eta sortzen laguntzeko gogoz. Bestela, oso politak iruditzen zaizkigu sortzen ari diren mugimenduak, esaterako Gasteizko Erraiak zigilua, edo talde eta bakarlari berriek asmatzen dituzten finantza arloko formulak. Gu ere ahal dugunean eta horrelakoen berri dugunean bultzadatxo bat ematen saiatzen gara. Esaterako, Dena edo Esanezin (Ianire Aranzabe) bezalako proiektuetan gure ekarpentxoa egiten dugu. Azkenean kulturak jasaten duen egoera ikusita, pena da mezenasengana jo behar izatea eta egitura sendoago baten babesik ez edukitzea aurrera egiteko, edo behintzat zauden tokian mantentzeko. Gu ezin gara kexatu, lana dugu eta gure musikan inbertitzeko aukera. Pribilegiatuak garela badakigu, beraz ahal dugun heinean saretzen saiatzen gara, Bermeoko Etxekalte taldearekin eta Perre bakarlariarekin esaterako, harremana oso berezia da eta kontzertuak antolatzen baditugu beti saiatzen gara oholtza eurekin banatzen.

Azaroan aurresalmentan jarri duzue diskoa. Nola doa? Jendea gogotsu dago? 
Y.G.: Badugu gure jarraitzaile talde txikia, gehienak familiakoak eta gertuko lagunak, baina uste dugu gustatu behar zaion jende horri ere iritsiko zaiola. Izan ere, helburua ez da honetatik bizitzea ez eta gure musika publiko guztiari gustatzea ere. Horretarako beste formula batzuk daude. Gure nahia egiten dugun hau behintzat gustatu behar zaionari iristea da.

Diskoa abenduaren 1ean kaleratuko duzue eta aurkezpen kontzertuak etorriko direla pentsatzen dut. Orain arte ez diot protagonismorik eman nahi izan, baina ezin da ukatu pandemiak eragin zuzena duela. Prestatu al duzue birarik? Zer aurreikuspen duzue?
J.A.A.: Oso egoeran kritikoan dago kultura une honetan, ez dakigu noiz arte iraungo duen honek, etorkizuna ez dago erraza. Biratxo bat antolatzen saiatzen ari gara, kontzertu batzuk lotuta ditugu baina esan bezala, dena airean dago. Honek aldaketak ekarriko ditu, eta prest egon behar dugu moldatzeko. Gauzak aurrera joan ahala, gure webgunean eta instagramean emango dugu kontzertuen berri.