«Filtrorik gabekoa egiten saiatu naiz»

Musikan segitu nahi ote zuen, zer musika jo nahi ote zuen… Willis Drummond taldearekin atsedenaldi bat eginik, azken bi urte hauetan galdera anitz zituen itzulika buruan Jurgi Ekizak (Baiona, 1980). Eta, azkenean, erantzunak musikak berak dizkio ekarri. Agian, bH036-LP diskoan aurki daitezkeen erantzunak. Bidehutsekin kaleratu, eta diskoaren erreferentzia du izenburutzat. 

Jurgi Ekiza, Luzaideko bere etxean. (Nora Arbelbide Lete)

Aspalditik zure baitan zenituen soinu eta hitzak dituzu hor. 
Fase batean nintzen non gauzen ateratzeko beharra bainuen. Nire burua biziki betea zen. Zerbait egin behar nuen horrekin guztiarekin. Kantu hauek kanporatu behar nituen. Banituen, eta horretaz libratu behar nintzen.

Eta buruan zenuen hori buruan zen bezala ateratzea nahi. 
Ez hobea izanen delakoan edo, baina kurios nintzen jakiteko zer egiteko gai nintzen, edo, sinpleki, nahi nuen ikusi zer egin nezakeen. Nik neuk deskubritzeko kanpotik nor nintzen eta zer egiten nuen. Gustukoa izateko gisan pentsatua izan gabe. 

Sedukzio batean erori gabe?
Hori da. Ez nuen nahi erori sedukzio inkontziente horretan. Zure kantu bat entzunarazten duzularik parekoari so zaudela, imintzioka ikusten duzula, pentsatzen hasten zara agian zati hori ez dela ongi egina, eta aldatuko duzula. Horregatik, diskoa inork ez du entzun bururatu arte, salbu parte hartu dutenek. Cedric Lepine baterian, Txap [Karlos Osinaga] grabatzen eta Alain [Brunet] nahasten. Eta pasaia batzuk grabatzera etorri ziren Nico [Perret tronboi jotzailea] eta Jeremie [Garat txelo jotzailea]. Baina beste inori ez nion entzunarazi, ez eta lagun hurbilei ere, ez eta Willis Drummondekoei ere.

Instrumentu guztien musikak zuk dituzu pentsatuak; denak kasik zuk dituzu jo. 
Bai. Baxuan, adibidez, ez nekien zer nahi nuen; beraz, ezin nion galdegin norbaiti baxua jotzeko. Eta, gainera, zerbait proposatuko zuen bakoitzean: «ez horrela» eta horrelakoak erranen nizkion, eta ez nuen hori nahi. Ez nekien zer nahi nuen, baina nahi nuen zerbait, halere. Orduan, baxua jotzen hasi nintzen. Grabatzen nuen, eta egiten nuen lehen gauza hori, usu gauza sinplea zena, aski zela ohartzen nintzen. Ez nuen behin eta berriz jotzen, lerro sofistikatuago bat lortzeko edo. Bat-bateko zerbait egin nahi nuen.

Onena lehen ideia zela pentsatuz osatu duzu diskoa. 
Hitzentzat, musikarentzat bezala, nire leloa izan da: «Horrela ateratzen bazaizu, horrela atera behar delako da». Batez ere hastapenean ez bainuen argitaratzeko asmorik.

Hor dago azken kantua, minutu bakarrekoa, esaldi bakar batekin: «Azken urratsak eman eta… salto egin».
Banuen esaldi hori aspalditik. Bakarrik egon behar zuen, enetako. Grabatu eta entzutean, kantua bururatua zela jabetu nintzen, nik kanporatu behar nuena hori zela. Eta horrela pasatu da dena. Saiatu naiz disko hori egiten filtrorik gabe. Zaila da, inkontzienteki segur aski baitira beti.

Hasieran zerbait lasai egitea pentsatu zenuela erran izan duzu, akustikoan edo, baina azkenean instrumentu anitz gehitu dizkiozu proiektuari, eta rockaren «deabrua» itzuli zaizu.
Joan den igandean hasi naizelarik akustikoan jotzen zuzenean, neure buruari galdezka hasi natzaio… disko honetan ez naizela agian bururaino joaten, ez dela disko bat osorik biluzik edo, akustikoan edo. Nago alde hori ez dudala oraindik asumitzen.

Halere, ahotsak leku berezia du diskoan. Berriz grabatu izan dituzu Luzaideko (Nafarroa) Irauzketa etxean, zuk zeuk. 
Ez dadin izan musika biziki landua alde batean, eta ondoan ahots pobreagoa. Ahotsa da, beharbada, gehien landu dudana diskoan. Buruan nuen sentsazioa lortu arte. Mugarik gabe egin dut hori ere.

Hitzetan ere agian ez duzu mugarik izan. Pertsona ilun, gordin gisa agertu zara; ez zara baitezpada horrela agertzen usaian. 
Ideia zen neure burua horretara bortxatzea.

Norbait zure aurrean biluzten denean bestaldera begiratzen dela: ideia hori aipatu du Anarik zure diskoaz idatzi duen testuan. Zure diskoarekin agian hori gertatzen da, eta ez gara beti usatuak horrelakoak entzuten. Ez eta erraten agian. 
Jendea orokorki, eta ni batez ere. Ez dut nahi nire bizitza pribatua kontatzea… baina ohartua naiz ez dudala kasik sekula arazorik nehorekin. Beti ongi pasatzen da. Jende guztiak ikusten nau beti irribarrearekin. Garai batez, ez nuen ongi bizi hori. Baina ez nuen lortzen beste gisa batez agertzea. Norbaitekin banaiz, automatikoki irribarrea ateratzen zait, eta sartzen naiz bizitzaren komedian.

“Ahotsa da, beharbada, gehien landu dudana diskoan. Buruan nuen sentsazioa lortu arte”

Diskoak ekarri dizu komedia horretatik at joateko aukera?
Bai, hala da. Nolaz ez dudan lortzen hori bizitza normalean haustea, bederen musikan hori lortu nahi nuen. Musika, eta artea orokorki, horretarako egina da, kanporatu ahal izateko barnean duzuna. Batez ere, disko batekin. Grabatu eta memento horretan asumitu duzuna hor egoten da. Gero, disko bat beti istant baten isla da. Ideia ez da erratea zein gezurtia izan naizen nire bizitza guztian. Naizen bezalakoa naiz. Baina da erratea diskoan agertzen naizena ere banaizela.

Desafioa?
Ez dakizu jendeari mintzatuko zaion. Hain da pertsonala… Nahiz eta usu gauza pertsonalak unibertsalak izan, hala ere, batzuetan, uste duzu jende guztiak bizi duela zuk bizi duzun hori, eta, hor, parean duzunak begiratzen dizu erranez: «Ez, ez, batere ez!» Orduan hasten zara pentsatzen erotua zarela… [irriak]. Baina, hala ere, hori agertzea nahi nuen.

Erruduntasunaren ideia agertzen da “Distortsioen munduan” kantuan, adibidez. Diskoaren motor bat izan dela dirudi. 
Izan da gaizki sentitze orokor bat bultzatu nauena gauza zaharren bila joatera. Eta kaiera zaharren bila joaterakoan, harritu naiz ikusirik 2013an idazten nuena jadanik idatzi nuela 2007an, 2000an eta 1997an. Bitxi zen. Batzuetan ematen du bizitzan asko aldatu direla gauzak, zuhaur asko aldatu zarela, hobetu zarela. Baina ohartzen nintzen ez nuela deus konpondu.

Kaieretako idazte prozesua zein da? Euskaraz idazten duzu?
Egia da kaieretan bat-batean ateratzen diren gauzak usu frantsesez direla. Euskaldun zahar berria naiz. Ama hizkuntza dut, baina galdu nuen arrunt. Negu Gorriak entzun arte, ez nuen horrelako kontzientziarik ere. Gero, Laboa berriz deskubritu nuen. Eta 17 urterekin hasi nintzen AEKn.

Baina emaitza beti euskaraz.  
Bai, itzulpena egiten dut, edo berriz idazten dut. Kantu bat egiten dudanean egokitu behar dut, dena den. Baina egia da gai hori nire baitako beste korapilo handi bat dela. Zinez nire hizkuntza da euskara. Euskarari lotua den nortasun hori sentitzen dut nire baitan. Baina, halere, biziki egoera gogorra zait… badut sentsazio mingarri hori, euskara ez dela bilakatuko nire hizkuntza naturala.

(Berria egunkarian, 2016ko urtarrilaren 15ean argitaratutako elkarrizketa)