“Ahalik eta azkarren jotzen saiatu gara disko berrian”

Zazpi urte pasa dira iada Eten taldeak Labeatzomorroen bibisekzioa izeneko bertsioen disko berezi hura kaleratu zuenetik. Aurten ATX! argitaratu du, entzuleari arnasa hartzeko denborarik eman gabe 27 minututan 13 abesti biltzen dituen 12 hazbeteko binilo autoekoitzia. Disonantzia, erritmo bizia, esperimentazioa eta jolasa osagaitzat dituen lan honi buruz eta beste hainbat konturi buruz hitz egiteko bildu gara buru biko izaki aldakor honen gaur egungo formarekin: Unai de la Iglesia (bateria eta ahotsak) eta Ibon Rodriguezekin (gitarra eta ahotsak).

Unai de la Iglesia eta Ibon Rodriguez, Eten.

Elkarren artean zerikusirik ba al dute Za!, Piketa, A Silver Mt Zion, Fernalia, Audience edo Cave taldeek?
Guztiek jo dutela gurekin. Batzuk lagunagoak ditugu besteak baino, batzuk besteak baina gehiago gustatzen zaizkigu… Gehienak asko, dena den.

Erabat desberdinak iruditu ahal zaizkigun talde horiekin guztiekin, eta gehiagorekin, partekatu duzue oholtza. Zergatik uste duzue gertatzen dela hori? 
Erantzun logikoena zera da, ez dakitela gu non kokatu. Egia da, baita ere, segun eta zein talderekin jo izan dugunean ez genuela orain egiten duguna egiten. Adibidez, A Silver Mt Zion taldearekin jo genuenean Beatles-en bertsioekin genbiltzan; Za!-rekin inprobisazioa egin genuen; Piketa, zaratatsuak izatetik aparte haiekin zerikusirik ez izan arren, lagunak ditugu; Audiencerekin kolaborazioren bat egin izan dugu bi taldeak nahastuta… Alde batetik, biok oso irekiak garenez, ez daukagu arazorik horrelako taldeekin jotzeko, ez daukagu gure antzekoak diren taldeekin jo beharrik. Bestetik, kontzertu horiek guk edo gure lagunek antolatu izan dituzte, oro har, eta haiek ere ikuspegi zabala dute, badakite publikoari ere ez zaiola arrotza egingo gure proposamena, beste taldea ikustera joan bada ere. Gure Hitzak-ekoek adibidez, kontzertua antolatzerako orduan, bazekiten ez genuela A Silver Mt Zion taldearekin antzekotasunik. Bestalde, guri ere gustatzen zaigu kontzertuak “gau tematikoak” baina gehiago izan daitezen. Askotan, kontzertu bat ikustera joatean, aldez aurretik badakigu zein lagunekin egingo dugun topo, eta hurrengo egunean beste batera joatean, guztiz bestelako lagunekin elkartzen gara. Oso talde homogeneoak sortzen dira batzuetan rock-and-rollean, post-rockean, hardcorean, grindcorean… talde eklektikoagoak ere badauden arren. Horrelako nahasketen bidez, inoiz gu ikustera joango ez liratekeenek ere ikusten gaituzte.

ATX! disko berrian entzun daitezkeen abestiak 2010. urtearen inguruan hasi omen zineten konposatzen eta, egia esan, geroztik zuzenean ikusi zaituztegunok batzuk behintzat ezagunak ditugu. Abestiek aldaketarik izan al dute bidean zehar?
Gutxi. Egituran ez, jotzeko eran agian. Hori bai, ahotsak grabatzerako orduan ez genuen oso kontuan izan zuzenekoetan egiten duguna eta gehiago sartu genituen, grabazioaren aukerak probestuz.

Abestiok, gainera, Tzesneren eskuetatik pasa dira diskoan agertu aurretik, bera ere jolasean aritzeko. Lehengo urtean, Tzesten izenpean kontzertu pare bat ere eman zenituzten elkarrekin. Tzesneren lanak proiektu horretako zuzenekoetan egindakoarekin loturarik al du?
Ez. Tzesten erabateko inprobisazioa da. Guztiaren jatorria elkarrekin lan egiteko grinatik dator. ATX! 2012an hasi ginen maketa moduan grabatzen eta konturatu ginen ongi zegoela, kalitatez agian ez baina bai intentzio aldetik. Grabatu eta hiru edo lau hilabetez utzi genuen, beste hainbat proiektutan genbiltzalako, eta berriz entzutean ongi zegoela iruditu zitzaigunez, estudio batera ez joatea erabaki genuen. Hasieran berriz grabatzeko intentzioa genuen, letrak eta ahotsak hobeto pentsatzeko, baina azkenean horrela geratu zen. Modu profesionalago batean grabatuz gero, egon zitezkeen inprobisazio tarteak galduko liratekeela pentsatu genuen eta nahiago izan genuen geneukanarekin aurrera egin. Gero horiek pasa genizkion Tzesneri. Kantuak berez egitura aldetik itxiak zirenez, beste begirada batez aztertuko zituen kanpoko pertsona bat izatea zen intentzioa, berak nola interpretatuko lituzkeen ikusteko. Ahotsak askoz geroago grabatu zirenez, bera ere deskolokatu genuen, ñabardura batzuei indarra ematen aritu baitzen, gero hor ahotsak joango zirela jakin gabe eta abar. Alde batetik, nahita deskolokatu dugu, ea zer ateratzen zen ikusteko. Oso instrukzio gutxi eta askatasun osoa eman genion abestiekin nahi zuena egin zezan.

Estruktura finkoetatik ihes egin eta inprobisaziora jauzi egiteak zer ematen dizue?
Inprobisazioa baino gehiago geure arteko jolasak daude. Oso ondo ulertzen dugu elkar, aspalditik baikabiltza batera jotzen. Alde horretatik, biok dakigu orokorrean zer nahi duen besteak, elkarri zirikatzen diogu. Inprobisazioa gehiago dago kantuak sortzerakoan. Hori bai, udaz gerotik, zuzenean ere inprobisatzen dugu baina abestiei eragin gabe; inprobisatzen hasten gara eta momentu konkretu batean elkarri begiratu eta badakigu hasteko ordua dela.

Disko hau, dudarik gabe, aurrekoak baina bortitzagoa da, zuzenagoa. Badirudi oraingoan garunetik baino gehiago erraietatik atera zaizkizuela abestiak. Abesti luze eta aldakorrak egitetik laburrak eta gordinak egitera pasa zarete, orohar. Lehenagoko soinuarekin haustura bat egin beharra sentitzen zenuten?
Bai, oso zaila egiten zaigulako disko berdina grabatzea behin eta berriz. Halere, batek daki, hurrengoa antzekoa izango da agian. Adibidez, loop-arekin ibiltzeak asko lotzen gintuen, oso adi egon beharra dago eta hortik pixka bat askatu nahi genuen. Bere xarma ere badauka, baina pixka bat aurrekoarekin apurtzeko gogoa bagenuen.

“Inprobisazioa baino gehiago geure arteko jolasak daude, biok dakigu zer nahi duen besteak eta elkarri zirikatzen diogu” 

Soinu zikin eta gogorragoa izatea ere hautu kontzientea izan da?
Soinua baino gehiago, abiadura nabarmenduko genuke. Nahiz eta askotan batak bestea dakarren. Disko honekin egin duguna zera izan da: sortzen genuen gauza bakoitza ahalik eta azkarren jotzen saiatu. Niri, egia esan [Ibon da hizketan ari dena] rock-and-rolla orokorrean ez zait gustatzen, bueno, oso azkarra bada bakarrik. Geroz eta gutxiago entzuten dut eta pixka bat poserako musika iruditzen zait.

Orain urte batzuk hiruko izatetik bikote izatera pasa zineten, abesti baten bertsioa egitea zer den ere berrasmatu zenuten eta orain badirudi Eten bera berrasmatzen saiatu zaretela. Etengabeko metamorfosian egon behar al duzue bizirauteko?
Bai, antza. Aurreko galderarekin lotuta, bizirik mantentzen gaituena ideia hori da: eta orain zer? Ezer asmatu gabe, baina geure burua zirikatuz toki eroso batean ez gelditzeko. Hori gabe ez genuke pizgarririk izango. Kantu bakoitzaren azpian ere badago entzuterakoan harrituko gintuzkeen zerbait bilatzeko nahia, horregatik hainbeste aldaketa, beste buelta bat eman izana ahotsei… ezuste horren bila. Hori guztia kantu bakoitzaren azpian eta baita disko bakoitzetik bestera ere. Hala ere, ez da egun batean geratu eta dena haustea erabakitzen dugula, kontzientea bai baina ohituraz egiten dugu azkenerako. Taldearen filosofia hori da finean. Gustuko ditugu soinu konkretu bat mantentzen duten taldeak ere. Gainera, denbora faltagatik, gutxi geratzen gara lokalean. Duela hamar urte, azken bost urte hauetan egindakoa urtebetean egingo genukeen. Horregatik izaten ari da etapa hau hain luzea: berez entsegu lokaleko denbora laburra izan da. Konturatu gabe bi urte pasa zitzaizkigun ahotsak grabatzerako, beste urtebete nahasketak egiterako… Abestiek denbora duten arren oraindik bizia dutela sentitzen dugu, funtzionatzen dutela. Gutxi entseatzean freskotasuna mantentzen dute abestiek, baina abesti berriak egiteko gogoarekin ere bagaude.

Biok Le Noise taldean aritu zineten; Unaik Cordura eta The Extended Plays taldeetan ere jotzen du bateria eta Ibon hamaika proiektutan murgilduta ikusi ahal izan dugu, Manett edo Xabier Montoia lurtarragoetatik hasi eta Saliva edo Plu de Mekanisms martzianoagoetara. Zer da Eten zuentzat? 
Lehentasunezkoa da. Adiskidetasun kontu bat ere bada; jotzen batera ikasi genuen eta hori asko nabari da, oso harreman erraza daukagu. Bikote bat izateak asko errazten ditu kontuak eta azken finean, geure lehenengo proiektua izan zen. Agian libreenak proiektu honekin gara, baliteke. Ez bakarrik musika alorrean, gauzak nahi ditugun bezala egiteko aukera ere bertan daukagu. Beste taldeek ere asko ematen digute, estilo erabat desberdinetan aritzeak geure jotzeko era moldatu duelako eta orokorrean asko aberastu gaituztelako, baina gure taldea hau da, besteetan taldekide sentitzen garen arren. Etenen adostasunera heltzea errazagoa da, ez du lanik ematen. Gustu antzekoekin hasi ginen nahiz eta gerora bakoitzak bere bidea egin duen, eta oraindik oinarria mantentzen dugu.

“Guretzat arrakasta da Akauzazterekin jotzea, kontzertura lau katu etorri arren”

Ibon, zer kontatu ahal diguzu Far Far proiektuari buruz?
Ander Barriuso teknikariak bere estudio berria probatzeko aspaldian elkarrekin jotzen ari ziren bere bi lagun handi gonbidatu zituen: Joseba Arrizabalaga (Fernalia) gitarrarekin eta Xabi Azkue (Después de Nunca) bateriarekin. Bost bat kantu grabatu zituzten eta Anderri tronpeta eta saxofoia gehitzea ideia ona zela iruditu zitzaion eta gonbidatu egin ninduen horiek grabatzeko asmoz. Egia esan, inoiz ez gara elkarrekin egon, noizbait topo egiteaz aparte. Badugu gogoa, baina ez dugu inoiz elkarrekin jo. Ez dakigu zer gertatuko den baina oso liatuta gaude hirurok eta urrun bizi gara…

Unai, zuk lan berriak argitaratu berri dituzu Cordura eta The Extended Plays taldeekin. Zer kontatu ahal diguzu horiei buruz?
The Extended Plays hasi zirenetik ezagutzen ditut, 15-16 urte izango dira. Kolaborazioren bat egin nuen hasiera batean eta bateri jotzaileak taldea utzi zuenean logikoena ni sartzea izan zen. 60ko hamarkadako giro horretan sartu ninduten eta orain nahiko murgilduta nago: psikodelia, beat… Horren ondorioz, festibaletara joaten, diskoak erosten eta abar hasi nintzen. Lan gutxi argitaratu ditugu baina orain single berria atera dugu eta estatu mailan kontzertu handietan parte hartzen ari gara: Purple Weekend festibalean duela lau urte, aurten Euro Ye-Ye jaialdian jo dugu, hurrengo urtean Londresen joko dugu… Badirudi martxa hartu dugula eta izena lortzen ari garela mundu horretan, 40 urterekin bada ere (barreak). Cordurari dagokionez, lagunak nituen eta bateriak utzi behar izan zuenean kontzertu batzuetan beraiekin jotzea eskatu zidaten, eta jada sei urte pasa dira geroztik. Orain dela hilabete bostgarren diskoa argitaratu dugu, niretzat bigarrena izan dena, eta hasierako hardcoretik beste estilo batzuetan ere murgildu gara, rockeroagoak. Nire influentzia izango da, diot nik. Orain hasiko gara kontzertuak ematen, bai hemen, bai estatuan. Niretzat familiakoak bezala dira.

Eten taldera itzuliz, erraza al da zuena bezalako proposamen minoritario batekin Euskal Herrian ia hogei urtez irautea?
Erraza da ez dugulako arrakasta izateko nahikaririk. Abesti batean diogu arrakasta eta porrota gezurra direla. Zer da arrakasta? Guretzat ez da zifra bat, egiten dugunarekin gustura egotea, jotzeko aukera izatea baizik… Eta norbait ikustera badator, hobe. Guretzat arrakasta da Akauzazte-rekin jotzea, nahiz eta lau katu etorri ikustera. Edo aurrekoan bezala, Arrotzak eta Viva Bazookarekin jo, lagun zaharrekin egon eta berriak ezagutzea. Musikak eman digun gauzarik handienetakoa ezagutu dugun jendea ezagutu izana da, ez daukagu helburu gehiagorik. Zortea da Euskal Herrian dagoen gaztetxe sarea egotea, gurea bezalako proposamenentzat aterpe baitira. Zenbakiek garrantzi txikia duten espazioak behar ditugu, askotan diogun bezala, geure kontzertuetan askotan lehenengo eta azken lerroa berdinak dira-eta. Horrez gain, bai, askoz errazagoa da gurea bezalako talde bat existitzea Euskal Herrian kanpoan baino. Sarea handiagoa da eta aukera gehiago dago. Za! taldekoek komentatu izan digutenez, hona asko etortzen dira jotzera hain zuzen horregatik. Cuenca edo Bartzelonakoak bagina askoz zailagoa izango genuke dena, minoritarioak izan ala ez. Horren harira eta esan ohi denaren kontra, azken 20 urteotan panorama gutxi aldatu dela uste dugu, beti joan da jende gutxi kontzertuetara. Gureetara eta besteenetara. Egia da jende gazte gutxiago joaten dela eta aurpegiak berdinak izaten direla askotan. Ez diegu ezer egozten gazteei, ez badira etortzen zerbait hobea izango dutelako egiteko izango da. Autentizitatearen kontu hori oso gauza rockeroa da, guk egiten dugunak ez die zertan interesik sortu. Gu ere gutxi batzuk ginen. Dut adibidez, orain asko goraipatzen da baina taldea ikustera oso jende gutxi joaten ginen. Joseba Poncek kontzertuetan esan ohi zuen: “gutxi baina fidelak”. M-ak taldearen historia bera ere aztertzea besterik ez dago… Eta salmentetan berdin, musikari asko kexatzen diren arren guk ez dugu alderik nabari.

“Esan ohi denaren kontra, azken 20 urteotan panorama gutxi aldatu dela uste dugu, beti joan da jende gutxi kontzertuetara”

Diskoari izena ematen dion abestian diozue dena politikoa dela, ametsetatik musikara. Zertan da politikoa zuen musika?
Dena politikoa den tamaina berean; ez gehiago, ez gutxiago. Gauzak egiteko eran, bereziki. Gauza jakina da, baina, izatez, dena da politikoa. Kontua kontziente izatea da, jarrera kontu bat. Jarrera konkreturik ez omen duenak ere jarrera bat du, apolitikotasunik ez da existitzen, hori beste jarrera bat baita. Ez gara jarrera partidistez ari. Iraintzeko erabiltzen dituzun hitzak, adibidez, matxistak eta homofoboak izan daitezke. Aukeraketa kontu bat da azken finean, zein hizkuntza erabiltzen duzun eta abar. Ez da guk asmatu dugun ezer, feminismotik datorren “pertsonala politikoa da” lelotik ere badator eta seguraski lehenagotik ere planteatu izan da.

“Fatxa al zara?” izeneko abestiaren muinaz galdetu nahiko nizueke. Fatxa askorekin egin al duzue topo ustez guztiz kontrakoak diren eremuetan?
Bai, bai. Dena den, letra gehienak guri buruzkoak dira, geure buruak zirikatzeko. Ez da gure asmoa inori leziorik ematea. Letra askotan geure buruari egin nahi diogu min. Zure ametsak edo dena delakoa politikoak direla diogunean lehen pertsonan ari gara eta “fatxa al zara?” diogunean “fatxa al naiz?” esan nahi dugu. Fatxa zara? Matxista zara? Inolaz ere ez, baina bai, hortik dator gero diogun esaldia: “zalantza handiak ditut”. Bigarren pertsonan idatzita dagoenak lehenengo pertsonan izan beharko luke eta galdera guztien erantzunak, “bai”. Besteen jarrerei dagokienez, bada bai, hortik hasten baita azken finean norbere jarrerak ere kuestionatzen. “Ez izan nenaza” entzutearen atzean badago jarrera nazkagarri bat, ez gara ari faxismoaren kontzeptuaz. Eta horrelakoak etengabe. Aipatutako bi abestiak antzekoak dira mezu aldetik baina autokritikoak izan nahi dute, berez. Oso erraz altxatzen dugu zerbaiten bandera baina gero geure buruak aztertzen hasterakoan… Esparru guztietan: ekologismoa edo elikaduratik hasita, jendea agurtzeko erara. Hamaika adibide jarri daitezke.

“Ez da gure asmoa inori leziorik ematea. Letra askotan geure buruari egin nahi diogu min”

Arto Artian musika txikien katalogoko beste taldeekin emanaldiak eskaini dituzue, normalean espazio autogestionatuetan, KLOF fanzinerako abesti bat ere egin duzue, Fundación Robo kolektiboarekin kolaboratu duzue… Etenek zenbat du militantziatik?
(Pentsakor) Ezer ez, agian. Berez, ez dugu ezertan militatzen, denborarik ez daukagulako batez ere. Gure ideietan militatzen dugu, gure jardueretan kontraesanak ezabatzen saiatzen gara. Arto Artian agian bai da nahiko militantea, atzean badagoelako diskogintzaren funzionamenduari buruzko filosofia konkretu bat. Koherentzia horren bilaketan, saiatzen gara, adibidez, musika Archive plataforman eskegitzen Bandcampen egin ordez. Myspace ez izatea garai batean, adibidez, oso arraroa zen eta askotan galdetzen ziguten horri buruz, gu inori ezer esaten hasi aurretik etortzen zitzaizkigun horri buruz galdezka. Facebookari buruz galdetzen digute orain. Besteek egiten dutena kritikatu gabe, baina saiatzen gara horrelako gauzak kuestionatzen. Gu bai kritikatu izan gaituzte horregatik, baina saiatzen gara, ahal den neurrian, gure musikaren gaineko erabateko kontrola izaten. Beti galdetzen dute zergatik ez dugun zerbait egiten baina inoiz ez digute esaten zergatik egin behar den. Gure porrotak ere baditugu hala ere, noski.

Amaitzeko, Ezkerraldea eta punka aipatzean jende gehienari E letraz hasten den beste talde bat datorkio burura. Bi taldeek, printzipioz, ezer gutxi duzue komunean. Zer da punka orduan?
Bi taldeok Santurtzin jaioak gara… Hori daukagu komunean, Santurtzi eta lehenengo letra (barreak). Guretzat punka jarrera bat da, ez dauka zerikusirik gandor batekin ezta rockarekin ere.
Punketik baino gehiago Estatu Batuetako hardcoretik datorren ildoa interesatzen zaigu, agian. Gauzei pare bat buelta eman eta beste modu batera egin daitezkeela planteatzea eta norberaren zaurietan atzamarra sartzea, egoera eroso batean geratzeko jarreraren kontra. Ez dakigu Eskorbutok horrelako kontuak kuestionatzen ote zituen, nahikoa zuten beraien arazoekin. Oso autodestruktiboak ziren eta gurea guztiz kontrakoa da, nahiz eta bai haiek eta bai guk nahi duguna egitea dugun ezaugarritzat. Dakizunarekin eta zeure eskuekin gauzak egitea. Ez dakigu, hala ere, Beat Happening bezalako pop taldeak ez ote ziren punkagoak.

Gustuko duzue?
Bai. Nahiago ditugu beste batzuk halere, RIP adibidez. Asko puztu da azken urteotan Eskorbutoren mitoa.